Υπάρχει κανένας που να μπορεί να προδιαγράψει το μέλλον μας;;;

Ο Γάλλος φιλόσοφος Πιέρ-Αντρέ Ταγκιέφ αναφέρει στο βιβλίο του «L' effacement de l' avenir» (Galilee, 2000) κάτι που το 1979 είχε πει ο άλλοτε Αμερικανός πρόεδρος  Jimmy Carter: «Πάντοτε πιστεύαμε  ότι τα παιδιά μας θα ζήσουν καλύτερα από μας. Είναι ίσως καιρός να συνηθίσουν στην ιδέα ότι αυτό δεν ισχύει πλέον…».

Είναι αλήθεια ότι το όραμα για το μέλλον, είναι ασαφές, θαμπό. Μπορεί να είναι θλιβερό, αλλά είναι μια πραγματικότητα. Υπάρχει δηλαδή, μια πολυδιάσπαση, ένας ηθικός και πολιτικός κατακερματισμός της ελληνικής κοινωνίας. Φυσικά το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως π.χ. είναι η Ιταλία και η Ισπανία. Παρακολουθώντας τα τελευταία χρόνια της δημοσκοπικές έρευνες, διαπιστώνουμε όλο και περισσότερες μάζες αρνούνται τα καθιερωμένα πολιτικά σχήματα και μετακινούνται συνεχώς στην αναζήτηση μιας πολιτικής στέγης που θα ικανοποιεί τα προσωπικά τους οράματα.

Παρ’ όλα αυτά όμως κανένας πολιτικός σχηματισμός δεν έχει τη δυνατότητα και τις έτοιμες λύσεις που θα δώσουν ζωογόνο προοπτική και τις ευκαιρίες ανάπτυξης για να υπάρξει μια γενική ανάκαμψη.

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο κάθε πολίτης έχει μιαν εντελώς διαφορετική εικόνα της κατάστασης, μια άλλη έτοιμη λύση και φυσικά έχει απομακρυνθεί πάρα πολύ από την παραδοσιακή πολιτική που λειτουργούσε στα καθιερωμένα σχήματα: δεξιά, αριστερά, σοσιαλιστές, κομμουνιστές κεντροδεξιοί, κεντροαριστεροί, φιλελεύθεροι, νεοφιλελεύθεροι κ.ο.κ.

Με την έλευση και εφαρμογή των μνημονίων, εξαφανίστηκαν ως δια μαγείας οι διαχωριστικές γραμμές, κι ο καθένας καθηλωμένος στις προσωπικές εμπειρίες του, στη μόρφωση και στα όνειρα που θέλει να εκπληρώσει, αδυνατεί να δει καθαρά και το παρόν αλλά και το μέλλον. Έχει αναφανεί πιο δραστήριος ο ατομισμός που απομακρύνει από μακροπρόθεσμες επιλογές και συλλογικά σχέδια. Προσπαθούσα τον τελευταίο καιρό να ξεχωρίσω την αλήθεια ή τη σοβαρότητα ανάμεσα στις τόσες ομάδες και κινήσεις που επιζητούν να συσπειρώσουν τον κόσμο σε μια σοσιαλιστική, σοσιαλδημοκρατική, κεντροαριστερή κ.λπ. προοπτική: «Κοινωνικός Σύνδεσμος», «Μπροστά», «Νέοι Μεταρρυθμιστές», «Π80», «Πολιτεία 2012», «Πρωτοβουλία Β», κι από κοντά το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ. Το ωραίο είναι ότι οι περισσότερες ξεπήδησαν από τα σπλάχνα του άλλοτε κραταιού ΠΑΣΟΚ.  

Δεν είμαι σε θέση να ξέρω κατά πόσο ο σοσιαλισμός, η σοσιαλδημοκρατία ή η κεντροαριστερά μπορεί να σωθούν μέσα από τη διαρκή κινητικότητα των ατόμων και των διαφόρων ομάδων, ώστε να προσφέρουν στον δύσπιστο πλέον λαό ένα ελπιδοφόρο μέλλον. Είναι αλήθεια ότι πάντα μέσα από την πάλη των ιδεών θα βγει η αλήθεια, αλλά έχουμε και πικρές εμπειρίες από τη λατρεία των συνεδριάσεων, των συζητήσεων και της τεχνικής σε μια κοινωνία που θέλει άμεσες και πρακτικές λύσεις

• Η μόνη θετική εμπειρία μας ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου που κινητοποίησε τις μάζες και τις προσανατόλισε προς ένα συλλογικό μέλλον, που έδινε προσδοκία και ελπίδα.

Ο Πιέρ-Αντρέ Ταγκιέφ σημειώνει χαρακτηριστικά: «Αυτό που η διασταύρωση του φιλελεύθερου ατομικισμού και της οικονομικής παγκοσμιοποίησης τείνουν να καταστρέψουν είναι το έθνος ως κοινότητα πολιτών που επιδιώκουν το κοινό τους καλό και, επομένως, προικισμένη με ένα δικό της ιδιαίτερο πεπρωμένο»… Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, έχουμε την αίσθηση ότι στην Ευρώπη επιβιώνουν καθεστώτα ολοκληρωτικά και οι λαοί δεν έχουν καμιάν απολύτως δυνατότητα παρέμβασης για ν’ αλλάξουν τα πράγματα. Επίσης εκείνο που έχει ανακατώσει την τράπουλα είναι και το ζήτημα των μετακινήσεων των πληθυσμών λόγω των πολιτικών αναστατώσεων σε όλες τις περιοχές του κόσμου: Αφρική, Ασία, Ευρώπη.

• Ποιο μπορεί να είναι το κοινό καλό των πληθυσμών που συντίθενται από διάφορες εθνοτικές ομάδες;;

Αυτό που φοβάται ο Ταγκιέφ, δηλαδή η καταστροφή ενός έθνους ως κοινότητας πολιτών που ευκολότερα θα επιδίωκαν το κοινό πεπρωμένο, μοιάζει να είναι κάτι που ήδη συμβαίνει. Όλα στην καθημερινότητά μας είναι βραχυπρόθεσμα, όπως είναι τα συσσίτια, όπου ο πεινασμένος, ο άνεργος, ο δυστυχής πολίτης, έχει ανάγκη από ένα πιάτο φαΐ. Το θέμα είναι να ικανοποιήσει την πείνα. Για την επόμενη μέρα έχει ο Θεός… Έτσι, η κοινωνία μας σήμερα βομβαρδίζεται από πληροφορίες που διακινούν διάφοροι ευφάνταστοι πολιτικοί και δημοσιογράφοι…

Ο Γάλλος φιλόσοφος Ιβ Μισό που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, σε άρθρο του με τίτλο «Το αύριο έχασε τη λάμψη του», που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Le Monde στις 29/11/2005 και αναδημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (επιμέλεια Θ. Γιαλκέτσης), γράφει:

Η απουσία προγραμματικού ορίζοντα μεταφράζεται με την αίσθηση ότι η αληθινή ζωή είναι πάντοτε αλλού, πράγμα που προκαλεί τον πολλαπλασιασμό των σχεδίων: να τηρήσουμε μια δίαιτα, να κάνουμε ένα παιδί, να ξεκινήσουμε για διακοπές, να πάρουμε μιαν ετήσια άδεια, να πάμε να περάσουμε ένα χρόνο σε μιαν ανθρωπιστική υπηρεσία κ.ο.κ.

Πώς μπορούμε να ζούμε στο παρόν χωρίς ένα πρόγραμμα και χωρίς ένα τελικό σκοπό; Στη συλλογική δράση και ειδικά στην πολιτική, η απάντηση έγκειται σε ένα παράξενο μείγμα βραχυπρόθεσμης θεώρησης και αποσπασματικότητας. Βραχυπρόθεσμα διαχειρίζονται και αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που παρουσιάζονται κάθε φορά: άλλοτε είναι το οξύ αναπνευστικό σύνδρομο SARS, άλλοτε η γρίπη των πουλερικών και άλλοτε η παιδική παχυσαρκία. Από τα τσουνάμι ώς τις επιδημίες, από τις τρομοκρατικές επιθέσεις ώς τα κινήματα γνώμης, υπάρχει μια εισβολή των προβλημάτων, των κυμάτων τηλεοπτικής συγκίνησης, των αναλύσεων των ειδικών και των απαντήσεων, μια εισβολή των ειδικών γνώσεων και των μέτρων. Ταυτόχρονα, όμως, χρειάζεται να παριστάνουν ότι σκέφτονται και το μέλλον («τον κόσμο που θα αφήσουμε στα παιδιά μας») και τότε γίνονται αποσπασματικοί: υπολογίζουν τους πιθανούς κινδύνους για το περιβάλλον στο κατώφλι του 2100, τις εκπομπές καυσαερίων των ίδιων των αυτοκινήτων 4x4 που συνεχίζουν να διαφημίζουν -και να αγοράζουν- επειδή η ανάπτυξη είναι μια πραγματικότητα που κανείς δεν αμφισβητεί.  

Τελικά, το θέμα είναι πώς θ' αποκτήσει νόημα το μέλλον!!!