Της Ευρώπης οι κολασμένοι!!

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πώς τώρα μου ήρθε στο νου ο Φραντς Φανόν (1925-1961), ο οποίος έχει γράψει ένα εκπληκτικό βιβλίο, ΤΗΣ ΓΗΣ ΟΙ ΚΟΛΑΣΜΕΝΟΙ [Les damnés de la terre], το ποίο στα ελληνικά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις "Κάλβος" του δαιμόνιου Γιώργου Χατζόπουλου. Δεν το έχω πρόχειρο το βιβλίο, αλλά πριν το διαβάσω στα ελληνικά είχα κάνει μια παλικαριά να το διαβάσω στην παρισινή μου περίοδο. Ήταν κάπως δύσκολο για μένα, αλλά είχα διαβάσει πολλά άλλα για τον Φανόν, αφού στο Παρίσι η συνάφεια με έναν κόσμο που έψαχνε ερείσματα για να δει τι θα κάνει στην πατρίδα του, βοηθούσε σε προβληματισμούς χρήσιμους για την αποικιοκρατία, τους αποικιοκράτες, τον ιμπεριαλισμό, την απελευθέρωση, τον αγώνα και τους αγώνες γενικώς.

Έτσι, λοιπόν, με μια παράλληλη ερμηνεία θεωρώ ότι σήμερα βιώνουμε την αποικιοκρατία με ελαφρώς διαφορετικούς όρους. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, η Γερμανία, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Διεθνής Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τρόικα, φαντάζουν λίγο-πολύ ως οι σημερινοί αποικιοκράτες που δεν χρειάζεται να έχουν στρατεύματα στην χώρα μας. Τα Μνημόνια είναι αρκετά.
Γράφει κάπου ο Φανόν ότι η ιστορία  μας διδάσκει καθαρά  ότι η μάχη κατά της αποικιοκρατίας δεν περνά απαραιτήτως και απευθείας από τις γραμμές του εθνικισμού.

Γράφει σχετικά ο Edward W. Said, στο βιβλίο του "Κουλτούρα και ιμπεριαλισμός": Ο Φανόν ήταν ο πρώτος μείζων θεωρητικός του αντι-ιμπεριαλισμού, ο οποίος συνειδητοποίησε ότι ο ορθόδοξος εθνικισμός ακολούθησε τον ίδιο δρόμο που είχε ανοίξει ο ιμπεριαλισμός, ο οποίος όιταν έδειχνε να παραχωρεί την εξουσία στην εθνικιστική αστική τάξη στην πραγματικότητα επέκτεινε την ηγεμονία του. Η διήγηση, συνεπώς, μιας απλής εθνικής ιστορίας είναι η επανάληψη, η επέκταση καθώς και η γέννηση νέων μορφών ιμπεριαλισμού. Εάν μείνει μόνος, ο εθνικισμός μετά την ανεξαρτησία θα "διαλυθεί σε τοπικισμούς μέσα στο κούφιο κέλυφος του ίδιου του εθνικισμού"... 

Εκτός μόνο -λέει ο Φανόν- "κι αν γίνει ένα γρήγορο βήμα [...] από την εθνική συνείδηση στην πολιτική  και κοινωνική συνείδηση". Σε όλο το βιβλίο "Της γης οι κολασμένοι" [που γράφτηκε στα γαλλικά], ο Φανόν θέλει κατά κάποιο τρόπο να συνδέσει τον Ευρωπαίο καθώς και τον αυτόχθονα σε μια νέα μη αντίπαλη κοινότητα επίγνωσης και αντι-ιμπεριαλισμού. Και γενικώς το μήνυμα ήταν ότι πρέπει να απελευθερώσουμε  όλη την ανθρωπότητα από τον ιμπεριαλισμό κ.λπ. Θ' αναρωτηθεί κανείς είναι τελικά δυνατόν να συμβεί κάτι τέτοιο; Δεν υπάρχει περίπτωση ν' απαντηθεί. Μέχρι σήμερα το μόνο που βλέπουμε είναι να θριαμβεύει ο ιμπεριαλισμός.

• Εδώ, παρακάτω, αναδημοσιεύω ένα κειμενάκι α­πό α­φιέ­ρω­μα της «Μο­ντ Ντι­πλο­μα­τίκ» στον Φρα­ντς Φα­νόν, που αναδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ, 3/9/2012

Διαρκής αγώνας σε μια σύντομη ζωή

Του Τόμας Ντελτόμπ

Η ζωή του Φρα­ντς Φα­νόν, που γεν­νή­θη­κε στη Μαρ­τι­νί­κα (γαλ­λι­κό υ­περ­πό­ντιο δια­μέ­ρι­σμα) τον Ιού­λιο του 1925, υ­πήρ­ξε σύ­ντο­μη: ή­ταν μό­λις 36 ε­τών ό­ταν πέ­θα­νε α­πό λευ­χαι­μία στην Ουά­σιν­γκτον, τον Δε­κέμ­βριο του 1961. Μαύ­ρος, α­πό τις Αντίλ­λες, ο Φα­νόν γνώ­ρι­σε α­νέ­κα­θεν τον ρα­τσι­σμό. Ανα­κά­λυ­ψε ό­μως σε ό­λη του την έ­κτα­ση το διε­στραμ­μέ­νο χα­ρα­κτή­ρα του στον δεύ­τε­ρο πα­γκό­σμιο πό­λε­μο. Κα­τε­τά­γη ε­θε­λο­ντι­κά στις Ελεύ­θε­ρες Γαλ­λι­κές Δυ­νά­μεις το 1943, ό­που γρή­γο­ρα α­ντε­λή­φθη το δι­φο­ρού­με­νο χα­ρα­κτή­ρα αυ­τού του στρα­τού, που, ε­νώ α­ντι­μά­χε­ται τον να­ζι­σμό και ε­ξαί­ρει την ε­θνι­κή κυ­ριαρ­χία, διαιω­νί­ζει στους κόλ­πους του φυ­λε­τι­κές δια­κρί­σεις και α­ποι­κιο­κρα­τι­κές μυ­θο­λο­γίες. «Εξα­πα­τή­θη­κα!» γρά­φει, με πι­κρία, τον Απρί­λιο του 1945. Εξε­γερ­μέ­νος, ε­κτός ε­αυ­τού, έ­τσι πα­ρέ­μει­νε ο Φα­νόν ό­λη του τη ζωή.

Με­τά τον πό­λε­μο, φοι­τη­τής της Ια­τρι­κής στη Λυών, ε­ξει­δι­κεύε­ται στην ψυ­χια­τρι­κή και α­να­πτύσ­σει πά­θος για την φαι­νο­με­νο­λο­γία και τον υ­παρ­ξι­σμό. Το 1952, οι εκ­δό­σεις Ιditions du Seuil δη­μο­σιεύουν το πρώ­το του βι­βλίο, Peau noire, masques blancs (Μαύ­ρο δέρ­μα, λευ­κές μά­σκες), που τον κα­θιε­ρώ­νει -ή­ταν τό­τε 27 ε­τώ­ν– ως έ­ναν α­πό τους πιο διεισ­δυ­τι­κούς δια­νο­η­τές του φυ­λε­τι­κού μη­χα­νι­σμού.

Ψυ­χία­τρος, ο Φα­νόν δια­κρί­νε­ται ε­πί­σης στην ε­παγ­γελ­μα­τι­κή του ά­σκη­ση. Στο νο­σο­κο­μείο της Blida-Joinville, στην Αλγε­ρία, ό­που διο­ρί­στη­κε το 1953, ει­σά­γει νεω­τε­ρι­στι­κές και χει­ρα­φε­τη­τι­κές με­θό­δους ε­μπνεό­με­νες α­πό τη θε­σμι­κή ψυ­χο­θε­ρα­πεία. Ο πό­λε­μος, ό­μως, της Αλγε­ρίας, που ξε­σπά στα τέ­λη 1954, τον υ­πο­χρεώ­νει να λά­βει θέ­ση. Πα­ραι­τεί­ται με πά­τα­γο το 1956, μπαί­νει στην Τύ­νι­δα στην ο­μά­δα της El Moudjahid,ε­φη­με­ρί­δας του Εθνι­κού Απε­λευ­θε­ρω­τι­κού Με­τώ­που (FLN) και δη­μο­σιεύει, στις εκ­δό­σεις Maspero, το έρ­γο L’ An V de la revolutionalgerienne,που­λο­γο­κρί­θη­κε μό­λις κυ­κλο­φό­ρη­σε το1959.

 Για τον Φα­νόν, η αλ­γε­ρι­νή ε­πα­νά­στα­ση δεν εί­ναι πα­ρά έ­νας σταθ­μός στη χει­ρα­φέ­τη­ση του α­ποι­κιο­κρα­τού­με­νου κό­σμου. Διο­ρι­σθείς «πρε­σβευ­τής» της προ­σω­ρι­νής κυ­βέρ­νη­σης της Αλγε­ρι­νής Δη­μο­κρα­τίας στις ή­δη α­νε­ξάρ­τη­τες υ­πο­σα­χά­ριες χώ­ρες (Γκά­να, Γουϊνέα), στρα­τεύε­ται ει­δι­κό­τε­ρα στην υ­πό­θε­ση της α­φρι­κα­νι­κής α­νε­ξαρ­τη­σίας. Πέ­φτει ό­μως στο δό­κα­νο της αρ­ρώ­στιας. Ρί­χνε­ται στη σύ­ντα­ξη του έ­σχα­του έρ­γου του, Les Damnesde la terre («Οι Κο­λα­σμέ­νοι της γης»), έρ­γο σπιν­θη­ρο­βό­λο, που κυ­κλο­φο­ρεί λί­γες μέ­ρες πριν τον θά­να­τό του.

Με­τά­φρα­ση Β.Σ.,