ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ....

Δεν ήταν μονάχα η ρώσικη ψυχή αλλά και η ρώσικη φύση που αποτελούσαν στοιχεία απαραίτητα στα λογοτεχνικά έργα των μεγάλων Ρώσων συγγραφέων. Αναφέρομαι στους πασίγνωστους Ντοστογιέφσκι, Τουργκένιεφ, Τολστόι, Γκόρκι κ.ά. Αυτό φυσικά δεν τους εμπόδισε να απευθύνονται στο παγκόσμιο κοινό… Οι απέραντες στέπες, η χιονισμένη Σιβηρία, η σκοτεινιά του Αρχάγγελου, ο σκληρός χειμώνας, οι πάγοι, ο ατελείωτος ουρανός, ο ορίζοντας δίχως τέλος, ο βυσσινόκηπος [βλέπε Τσέχοφ], οι μουζίκοι, οι αριστοκράτες, οι αξιωματικοί… Άλλωστε ο Tολστόι είχε γράψει ότι το έργο του είναι αδιανόητο έξω από τη ρωσική φύση.

Τώρα θα με ρωτήσει κάποιος γιατί τα γράφω αυτά;; Απλώς διάβαζα ένα μυθιστόρημα μιας Ελληνίδας πεζογράφου, όπου οι ήρωες έχουν κυρίως ξένα ονόματα και η δράση ξεδιπλώνεται  στο Λονδίνο, στο Βερολίνο, στη Φραγκφούρτη και σε διάφορες άλλες πόλεις. Είναι φανερό ότι πρόκειται για την αγωνία της δημιουργού να διαβαστεί και εκτός Ελλάδας. Και είναι επόμενο να θεωρεί πια τον εαυτό της ‘παγκόσμια’ συγγραφέα!!!!  Αλλά έτσι γίνεται παγκόσμιος ο δημιουργός;; Όχι βέβαια.

Αυτού του είδους ο ‘κοσμοπολιτισμός’ στερείται γνησιότητας. Όμως αντιλαμβάνομαι ότι ένας ‘σύγχρονος’ δημιουργός δύσκολα θα χρησιμοποιήσει για τον κεντρικό του ήρωα λόγου χάρη το όνομα ‘Μήτσος’ ή ‘Μπάμπης’. Όπως επίσης θα τον βάλει να βολτάρει στο Σύνταγμα ή στα Πατήσια ή στο Γαλάτσι, ή στο Μπραχάμι, ενώ ευκολότερα θα τον βολτάρει στη λεωφόρο Champs Elysees στο Παρίσι ή στην Rue du Bourg Tibourg δίπλα από τα πασίγνωστα τσάγια Mariages Freres ή να πίνει τον καφέ του στο Stolly's ένα συμπαθητικό μπαρ στην 6 Rue Cloche Perce ή κατεβαίνει από την Rue Tronchet προς την Place de la Madeleine ή να χαζεύει τον οβελίσκο στην Place de la Concorde ή να δίνει ραντεβού στον σταθμό Potsdamer Platz και στην Alexanderplatz του Βερολίνου…

Δεν αρνούμαι ότι όλα αυτά έχουν μια μαγεία περισσότερο για όσους τα γνώρισαν στα χρόνια των σπουδών τους και μια νοσταλγία που όλο και τα απομακρύνει και τα εξαφανίζει στο βάθος των γλυκών αναμνήσεων. Είναι και κάποιοι που θέλουν να ξεφυλλίσουν την ιστορία περπατώντας σε όλα όσα ανέφερα πριν.

Πώς όμως νιώθετε όταν διαβάζετε ένα ελληνικό πεζογράφημα κι ο ήρωας να χάνεται στους δρόμους της Λάρισας, στην οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, στην οδό Ιουστινιανού και την παράλληλό της την οδό Γαλάτη;;; Τα ίδια πάνω-κάτω θα μπορούσα να πω και για άλλες πόλεις της χώρας μας, όπως είναι η Κόνιτσα ή η Λαμία, ή το Αγρίνιο ή η Αμαλιάδα κ.ά. Και δεν είναι μονάχα οι δρόμοι και οι πλατείες, αλλά είναι κι άλλα στοιχεία που σηματοδοτούν μια Ελλάδα με άπειρα χρώματα κι αρώματα, μια Ελλάδα εν πολλοίς ανεξερεύνητη, άγνωστη και τους ανθρώπους της εγκαταλειμμένους…

Κι αν χάθηκαν τα ποτάμια της Αττικής, ο Κηφισός και ο Ιλισός και ο Ηριδανός, κι έγιναν λεωφόροι ή έπεσε τσιμέντο και χτίστηκαν πολυκατοικίες, πολλοί φέρνουν στο νου τις εικόνες της αλλοτινής Αθήνας όπου οι άνθρωποι έκαναν τον περίπατό τους δίπλα σ’ αυτά τα ποτάμια που κυλούσαν αρωματικά κι εκείνοι ρεμβαστικά απολάμβαναν τη μαγεία της μυθικής γαλήνης.

Ωστόσο, πόσοι από μας μπορούμε να ισχυριστούμε ότι γνωρίζουμε τις πόλεις της χώρας μας, τις ομορφιές τους, τα ποτάμια τους, τα δάση τους, τις μαγικές γωνιές τους, τα λουλουδιασμένα τοπία κυρίως τώρα που έρχεται η άνοιξη, τα αρχιτεκτονικά μνημεία τους, τις παλιόπετρες που στέκονται παντού και σημαδεύουν στα βάθη του δικού μας παρελθόντος…

Είναι ωραίο να ψάχνεις στη Μόσχα να βρεις το σπίτι όπου έζησε ο Γκόρκι κι έγραψε το 'Βυθό' του, αλλά εξίσου ωραίο είναι να πας στα Λεχαινά, αναζητώντας το σπίτι του μεγάλου μας Αντρέα Καρκαβίτσα, ή στην Πάτρα για να βρεις το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε ο Κωστής Παλαμάς...

Βέβαια υπάρχουν κάποια έργα όπου μπορεί κανείς να νιώσει ‘ελληνικά’, κι αυτά έχουν γραφτεί από ‘περιφερειακούς’ δημιουργούς. Και τους χαρακτηρίζω έτσι χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υστερούν σε ποιότητα από εκείνους της πρωτεύουσας που έχουν τη δυνατότητα της έκδοσης από κάποιους εκδοτικούς οίκους που είναι αναγνωρισμένοι. Πολλοί δημιουργοί της περιφέρειας έβγαζαν παλιότερα τα βιβλία τους ιδίοις αναλώμασι. Βέβαια τώρα έχουν αλλάξει οι συνθήκες γενικώς διότι η οικονομική κρίση δεν γνωρίζει κέντρο και περιφέρεια.