ΤΣΙΠΡΑΣ - ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ: ΜΥΣΤΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ;;;

 

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΩΣΤΗΣ ΛΙΘΙΝΟΣ

Οι σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με την εκάστοτε κυβερνητική εξουσία ανέκαθεν ήταν αρμονικές. Σε ιδιαίτερα τεταμένες πολιτικές περιόδους, μάλιστα, η Εκκλησία δεν δίστασε να συμπαραταχθεί αποφασιστικά με την πλευρά των νικητών. Αυτό συνέβη κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, όταν τάχθηκε στο πλευρό του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ και προχώρησε στις 12 Δεκεμβρίου 1916 στον αναθεματισμό του Ελευθερίου Βενιζέλου. Το ίδιο, κατά τη Δικτατορία της 4ης Αυγούστου, οπότε συνεργάστηκε με τον Ιωάννη Μεταξά, αδιαφορώντας για τις καταπιέσεις και τους εκτοπισμούς αντιφρονούντων του καθεστώτος. Παρεμφερή στάση τήρησε και κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας της 21ης Απριλίου. Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α΄ (κατά κόσμον Κοτσώνης), που εξελέγη στη θέση από οκταμελή «Αριστίνδην Σύνοδο» στις 14 Μαΐου 1967, υπήρξε από τους θερμότερους υποστηρικτές του καθεστώτος.

Οι περιπτώσεις συγκρούσεων της Εκκλησίας με την Εξουσία, από όσο θυμάμαι, ήταν δύο στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Και στις δύο βρισκόταν στην εξουσία το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα. Στην πρώτη, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ (κατά κόσμον Τίκας) αμφισβήτησε έντονα την πρόθεση της Κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου να προχωρήσει σε κινήσεις που στόχευαν στον διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας και στη φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Στη δεύτερη, το 2000, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος (κατά κόσμον Παρασκευαΐδης) αντέδρασε σφοδρά στην απόφαση της Κυβέρνησης Κώστα Σημίτη στο γνωστό ζήτημα της αναγραφής του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες. Και τις δύο φορές η Εκκλησία της Ελλάδος οργάνωσε λαοσυνάξεις για την αποδοκιμασία αποφάσεων δημοκρατικά εκλεγμένων, και μάλιστα με μεγάλη πλειοψηφία, Κυβερνήσεων.

Με τα Κόμματα της Κομουνιστικής Αριστεράς οι σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος υπήρξαν επιφανειακά τυπικές. Στην περίπτωση ωστόσο του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι ευδιάκριτες ορισμένες λεπτές αλλά ουσιαστικές διαφορές.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτική για το ζήτημα είναι η στάση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. κατά τη συζήτηση δύο κρίσιμων νομοσχεδίων τα τελευταία χρόνια στη Βουλή των Ελλήνων. Το 2010, καταψήφισε τον Νόμο 3842 της Κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος προέβλεπε τη φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Παρόμοια περίπου στάση τήρησε το 2013, όταν και ψήφισε «παρών» κατά την ψήφιση του Νόμου 4223 της Κυβέρνησης Αντώνη Σαμαρά, με τον οποίο θεσπίστηκε ξανά το αφορολόγητο της μεγάλης εκκλησιαστικής περιουσίας.

Παρά τη ρητή δέσμευση του Κόμματος, όταν θα έλθει στην εξουσία να προχωρήσει αμέσως στον διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας, οι σχέσεις του Επικεφαλής του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Αλέξη Τσίπρα με τον Επικεφαλής της Εκκλησίας της Ελλάδος Ιερώνυμο Β΄ (κατά κόσμον Λιάπη) είναι ιδιαίτερα θερμές. Λέγεται, χωρίς να έχει διαψευσθεί, πως ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος συνδέεται με την πρωθυπουργική οικογένεια από την περίοδο της Απριλιανής Δικτατορίας, όταν γνωρίστηκαν στο περιβάλλον του τότε Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου Α΄. Σε κατά καιρούς συναντήσεις τους, που άλλες φορές ανακοινώνονται και άλλες όχι, φαίνεται πως οι δύο άνδρες συζητούν για όλα τα τρέχοντα και όχι μόνο.

Οι καλές σχέσεις του Αλέξη Τσίπρα με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο είναι λοιπόν διαπιστωμένες. Για τον λόγο αυτό δεν θα μου δημιουργούσε εντύπωση αν οι δύο άνδρες έχουν προχωρήσει σε κάποιου είδους μυστική συμφωνία για την από κοινού αντιμετώπιση της δύσκολης περιόδου που διανύουμε.

Στο σημείο αυτό ας γίνω σαφέστερος.

Το βράδυ της 5ης Μαρτίου ο Πρωθυπουργός, συνοδευόμενος από στενούς και έμπιστους συνεργάτες του (Νίκο Παππά, Γαβριήλ Σακελλαρίδη, Πάνο Σκουρλέτη), επισκέφθηκε την Αρχιεπισκοπή Αθηνών, όπου έγινε δεκτός από τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Η συνάντηση, που δημοσιοποιήθηκε, κράτησε δύο ώρες. Κατά τη διάρκειά της ο Αρχιεπίσκοπος παρέθεσε δείπνο στην πρωθυπουργική συντροφιά. Στη συζήτηση, που διεξήχθη, ο Αρχιεπίσκοπος ενημέρωσε τον Πρωθυπουργό για τις δράσεις αλληλεγγύης της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο Πρωθυπουργός, από τη δική του πλευρά, ενημέρωσε τον Αρχιεπίσκοπο για τις συζητήσεις που διεξάγονταν με τους δανειστές καθώς επίσης και για ευρύτερα θέματα κοινωνικού ενδιαφέροντος. Οι δύο άνδρες φέρεται πως αναζήτησαν μαζί τρόπους καλύτερου συντονισμού του κοινωνικού έργου της Αρχιεπισκοπής για την παροχή συσσιτίων σε όσους έχουν πληγεί από την κρίση.

Αν λάβουμε υπόψη την κρίσιμη χρονική συγκυρία, στην οποία πραγματοποιήθηκε η συνάντηση, δεν πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο κατά τη διάρκειά της να ζήτησε ο Πρωθυπουργός από τον Αρχιεπίσκοπο και τη βοήθεια της Εκκλησίας στην κάλυψη άμεσων χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας. Η απάντηση του Αρχιεπισκόπου, στο σχετικό αίτημα του Πρωθυπουργού, θα ήταν βέβαια θετική. Ωστόσο, τόσο το ύψος του χρηματικού ποσού που δόθηκε όσο και οι όροι παραχώρησής του, παραμένουν ζητήματα άγνωστα. Είναι αμφίβολο αν θα τα πληροφορηθούμε κάποτε.

Αν συνέβη κάτι τέτοιο, τότε το χρηματικό ποσό πρέπει να ήταν αρκετά υψηλό. Έτσι εξηγείται και η σχετική άνεση, με την οποία κινήθηκε η Κυβέρνηση το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, εξοφλώντας τρέχουσες οικονομικές υποχρεώσεις της, προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Η αντίδραση της Εκκλησίας της Ελλάδος, σε περίπτωση που υποβλήθηκε σε αυτήν σχετικό αίτημα από την πλευρά της δημοκρατικά εκλεγμένης Κυβέρνησης, είναι ορθή. Αποδεικνύει με αυτό τον τρόπο την ευαισθησία της απέναντι στη δύσκολη συγκυρία που διανύει η χώρα μας. Η μόνη ένσταση που μπορεί να διατυπωθεί είναι για ποιο λόγο δεν γνωστοποιήθηκε το περιεχόμενο της συμφωνίας. Τα δύο μέρη, προφανώς, φοβήθηκαν τις αντιδράσεις. Για τους δικούς του λόγους το καθένα. Έτσι όμως δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα καθώς από το μυαλό κάθε σκεπτόμενου πολίτη περνούν διάφορες σκέψεις.

Και οι δύο πλευρές, βέβαια, όταν τους υποβληθεί σχετικό ερώτημα, θα σπεύσουν να διαψεύσουν κατηγορηματικά την πληροφορία που μόλις παρατέθηκε. Την αλήθεια της, ωστόσο, θα επιβεβαιώσουν οι μετέπειτα εξελίξεις.

Αν τους επόμενους μήνες η Κυβέρνηση δεν προωθήσει αποφασιστικότερα το νομοσχέδιο για τον διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας, που αποτελούσε βασικό αίτημα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. για δεκαετίες, τότε θα γνωρίζουμε πως αυτό ακριβώς, κατά πάσα πιθανότητα, ήταν το αντάλλαγμα που έδωσε στην Εκκλησία της Ελλάδος, προκειμένου να την ικανοποιήσει για την οικονομική εξυπηρέτησή της σε μια δύσκολη περίοδο.