ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΛΟΣΣΑΙΟ

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΩΣΤΗΣ ΛΙΘΙΝΟΣ

Το Κολοσσαίο, έχουν διαπιστώσει οι ειδήμονες, αποτέλεσε κορυφαία έκφραση παρακμής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Άρχισε να κατασκευάζεται το έτος 72 μ.Χ., στα χρόνια του Βεσπασιανού. Τα επίσημα εγκαίνιά του πραγματοποιήθηκαν επί Δομιτιανού το 80 μ.Χ. Οι διαστάσεις του αμφιθεάτρου, για τα μέτρα της εποχής, ήταν εντυπωσιακές. Μπορούσε να χωρέσει 45.000 περίπου θεατές. Η λειτουργία του κράτησε τετρακόσια περίπου χρόνια. Τους αιώνες που ακολούθησαν, υπέστη μεγάλες καταστροφές εξαιτίας σεισμών και λεηλασιών, ώσπου να αναδειχθεί στις μέρες μας σε δημοφιλές αξιοθέατο της Ρώμης. Κάθε Μεγάλη Παρασκευή, το επισκέπτεται ο εκάστοτε Πάπας, τιμώντας έτσι τη μνήμη των χριστιανών που έχουν μαρτυρήσει στον χώρο του.

Αποτέλεσε κέντρο του αποκρουστικού θεάματος που παρακολουθούσε το κοινό της πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας. Στην κατάλληλα διαμορφωμένη ορχήστρα του διεξάγονταν ναυμαχίες, μονομαχίες και θηριομαχίες. Τη διενέργεια των αγώνων χρηματοδοτούσαν οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες. Η διάρκειά τους ποίκιλλε από μία ώς περισσότερες μέρες. Ειδικά όμως κατά τα εγκαίνιά του κράτησαν 100 περίπου μέρες. Κύριος στόχος των αγώνων, που αξίζει να σημειωθεί ότι διοργανώνονταν με ελεύθερη είσοδο, ήταν η αύξηση της δημοτικότητας των αυτοκρατόρων.

Όλα όσα διαδραματίζονται τους τέσσερις τελευταίους μήνες στη χώρα μας, χωρίς ίχνος υπερβολής, θυμίζουν εκείνες τις μέρες της μεγάλης παρακμής, με επίκεντρο το Κολοσσαίο.

Τη θέση των ανίκανων ρωμαίων αυτοκρατόρων κατέλαβαν νεόκοποι κυβερνήτες με παντελή άγνοια τόσο του τρόπου διοίκησης όσο και των κινδύνων που αντιμετωπίζει ο χώρος που εποπτεύουν.

Παρά τις εμφανείς στον καθένα αδυναμίες τους, μόνο σε ένα ζήτημα δείχνουν ασυναγώνιστοι: στην προσφορά θεάματος για το πλήθος.

Οι εντυπωσιακές κινήσεις τους, συντονισμένες από ικανούς σκηνοθέτες, έχουν προκαλέσει φρενίτιδα ενθουσιασμού σε όσους έχουν κατακλύσει τις πλατείες όλης της χώρας. Το φιλοθεάμον κοινό δείχνει εκστασιασμένο από τα πλήγματα που καταφέρονται εναντίον δήθεν αντιπάλων (ντόπιων και ξένων). Υπερβαίνουν ακόμη και τα πιο τρελά όνειρά του εκείνα που βλέπει να διαδραματίζονται μπροστά στα αδηφάγα μάτια του. Για τον λόγο αυτό και τα επικροτεί με μεγάλο ενθουσιασμό. Τόσο πολύ έχει εξαχρειωθεί ώστε, ακόμη και τις ανούσιες κινήσεις των κυβερνητών, τις θεωρεί επιβλητικές.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται από τους ιθύνοντες των παραστάσεων στην απόκρουση των αιρετικών. Αυτών, που δεν ικανοποιούνται από τις σκηνές θριάμβου, αποστρέφουν το βλέμμα τους από αυτές και εκφράζουν έντονο σκεπτικισμό για τη χρησιμότητά τους. Σε βάρος τους, επιφυλάσσονται λεκτικές ακρότητες κάθε είδους, τις οποίες σπεύδει να υιοθετήσει το ανυπόμονο και καλά διαπαιδαγωγημένο κοινό, που συνωστίζεται στις εξέδρες.

Πολύ γρήγορα, πάντως, θα αρχίσει να νυχτώνει και η παράσταση θα ολοκληρωθεί. Οι θεατές, ικανοποιημένοι από το θέαμα που τους προσφέρθηκε, θα αποτραβηχτούν σταδιακά στις οικίες τους. Για κάποιο χρονικό διάστημα, θα συνεχίσουν να ζουν με τις ψευδαισθήσεις, που τους καλλιέργησαν οι άφρονες κυβερνήτες. Καθώς θα περνά ο χρόνος, όμως, όλα θα αρχίζουν να αλλάζουν. Καλό ήταν το θέαμα που είχε προσφερθεί. Τώρα, όμως, είναι πλέον η ώρα του άρτου.

Στο συγκεκριμένο ζήτημα, ωστόσο, οι κυβερνήτες δεν έχουν να παρουσιάσουν ικανοποιητική λύση. Ούτε και δείχνουν να προβληματίζονται σχετικά. Οι μέρες θα περνούν βασανιστικά και το μαρτύριο θα αυξάνεται. Μαζί και η καθημερινή αγωνία του πλήθους για την επόμενη μέρα.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, γράφουν οι πηγές της ρωμαϊκής περιόδου, η αντίδραση έπαιρνε συχνά ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Η αντικατάσταση των κυβερνητών καθίστατο πλέον επιβεβλημένη.

Ας μεταφερθούμε όμως ξανά στις ένδοξες μέρες του Κολοσσαίου. Ενώ στην αρένα του εξελίσσονταν οι πολεμοχαρείς σκηνές, για τις οποίες έγινε υπαινικτικά λόγος, τα σύνορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είχαν αρχίσει να διαρρηγνύονται. Δεκάδες βάρβαροι λαοί συνωστίζονταν σε αυτά, με απειλητικές διαθέσεις, έτοιμοι να επιχειρήσουν την τελική έφοδο για τη διαρπαγή όσων λαφύρων είχαν απομείνει στην άλλοτε κραταιά Αυτοκρατορία. Είναι γνωστό πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα και τι συνέβη τελικά.

Ας ελπίσουμε, ανάλογες σκηνές, να μην επαναληφθούν στις μέρες του σύγχρονου Κολοσσαίου μας. Για να μην υποχρεωθούμε να τις ζήσουμε χρειάζεται όμως να αντιδράσουμε ειρηνικά.