Με απώλειες ξεκίνησαν σήμερα οι ευρωπαϊκοί ή οι αμερικανικοί δείκτες, με την αγορά να προχωρά σε κατοχύρωση κερδών μετά και τα πρόσφατα ιστορικά υψηλά… Κάπως έτσι ακούγεται στις καθημερινές ειδήσεις που μεταδίδουν τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα. Βεβαίως η μεγάλη μάζα του κοινού αγνοεί κυριολεκτικά τι είναι αυτές οι απώλειες. Σε γενικές γραμμές πάντως το μυαλό πάει σε στις επιχειρηματικές συναλλαγές. Και τότε, εμείς που δεν είμαστε επιχειρηματίες, λέμε ότι όσοι έχουν τα γένια, έχουν και τα χτένια. Δηλαδή, λίγο μας ενδιαφέρουν αυτού του είδους οι απώλειες, οι οποίες ενδεχομένως σύμφωνα και με τα λεγόμενα των πολιτικών αναλυτών να έχουν συνέπειες στην καθημερινότητα των πολιτών.
Και ποιες μας ενδιαφέρουν;
Αυτές που η Μαρία Λιάκου* επεξεργάστηκε λογοτεχνικά στο βιβλίο της ΜΙΚΡΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ [εκδόσεις Όστρια]. Η απώλεια μιας πεπατημένης καθημερινότητας είναι και η ευκαιρία για τη δημιουργία μιας νέας, είχε πει σε μια συνέντευξή της. Κι αυτό είναι πράγματι μια διαπίστωση που μας κάνει να σκεφτούμε λίγο περισσότερο τον εαυτό μας και να δούμε με άλλη ματιά τους διπλανούς.
Θ’ αναφέρω μια ωραία κουβέντα του γάλλου διανοούμενου Αντρέ Μαλρό που είχε πει για την Τέχνη γενικότερα ότι αποστολή της είναι να μας φανερώνει τη «νυχτερινή πλευρά του κόσμου». Ε, λοιπόν, έχω την εντύπωση ότι η Μαρία Λιάκου προς αυτή την κατεύθυνση δημιούργησε αυτό το όμορφο βιβλίο της.
Οι απώλειες είναι πολλών ειδών και τέτοιες μας παρέχει εν αφθονία η καθημερινότητα μέσα στην οποία αναπνέουμε και η οποία δεν αποκλείει τίποτε στη ζωή μας. Χάσαμε την περιουσία μας, χάσαμε τη θέση που διεκδικούσαμε σε μια επιχείρηση, χάσαμε τη θέση μας στην ουρά, χάσαμε ένα προσφιλές πρόσωπο, χάσαμε το λεωφορείο ή το τρένο…Χάσαμε μια μάχη αλλά όχι τον πόλεμο!!! Άλλωστε η ζωή μας είναι ένα παραμύθι που το ζούμε ξυπνητοί.
Όταν στον κόσμο βασιλεύει η βία και το κακό σε όλες τις εκδοχές του, τότε είναι βέβαιο πως θα έχουμε απώλειες και μικρές αλλά και μεγάλες. Και η Ιστορία είναι γεμάτη με απώλειες, απώλειες ανθρώπων!!! Άπειροι πόλεμοι έχουν σημαδέψει την ανθρώπινη ιστορία. Δεκάδες τα πολεμικά μέτωπα σε όλο τον κόσμο και εκατοντάδες οι ανθρώπινες απώλειες. Αλλά άπειρες και οι καθημερινές μικρές απώλειες που φαίνονται και στα θλιμμένα πρόσωπα των συνανθρώπων μας.
Δείτε γύρω κουρασμένους ανθρώπους, να παραμιλάνε, με βαριά βήματα, να ψάχνουν στους κάδους των σκουπιδιών, να κοιμούνται στα παγκάκια των πάρκων, να ζητιανεύουν έξω από τα σούπερ μάρκετ, να ψάχνουν απεγνωσμένα στις μικρές αγγελίες, να περιμένουν το επίδομα ανεργίας… Είναι αλήθεια ότι ζούμε σε μια κοινωνία διαλυμένη, αλλοτριωμένη, κομματιασμένη, χαμένη στην αδικία, στην ανισότητα, στην υποκρισία και στο ψέμα.
Ο συγγραφέας τι κάνει;;;
Αναλαμβάνει να μελετήσει τις ασφυκτικές πιθανότητες της καθημερινής ζωής, να εμβαθύνει στον μηχανισμό τους και να μας ανοίξει μια πόρτα προς έναν άλλο κόσμο κι αν δρασκελίσουμε το κατώφλι, τότε θα έχει πετύχει στο σκοπό του.
Για τον απλούστατο λόγο γιατί ο συγγραφέας είναι ή πρέπει να είναι οργανικά ανήσυχος, ανοικονόμητος, φυσιολογικά αλαφιασμένος, που δεν αφήνεται στο ρεύμα, παρά σηκώνεται κάθε τόσο στα νύχια, κοιτάζει γύρω του και πέρα, με μάτι τεντωμένο και πασχίζει να διαγνώσει τι κρύβεται στον θολό ορίζοντα.
Νομίζω ότι αυτό ακριβώς έκανε και η Μαρία Λιάκου. Θα σας πάω για λίγο στο θέατρο. Γιατί ο Ιάγος απεργάζεται την καταστροφή του Οθέλλου; Υπάρχουν κάποιες λογικές απαντήσεις. Ένας από τους λόγους είναι ότι παραγκωνίστηκε για χάρη του Κάσσιου. Έχασε, δηλαδή, την πρωτοκαθεδρία και ίσως την εύνοια του Οθέλλου. Αυτή η απώλεια θα τον οδηγήσει στην οργάνωση ενός σχεδίου που θα καταλήξει στην τραγωδία.
Ο Γκέοργκ Μπίχνερ στο θεατρικό έργο του «Βόιτσεκ», αναφερόμενος σε απώλειες, λέει με το στόμα του ήρωά του: «Ένα λάθος έγινε τη μέρα που μας δημιούργησαν. Μας λείπει κάτι, δεν έχω λέξη να το πω. Αλλά δεν θα το βρούμε ψάχνοντας ο ένας μέσα στα σπλάγχνα του άλλου. Περιττό λοιπόν να ξεκοιλιαζόμαστε»!!!
…………………………
Ξέρετε ότι σχεδόν όλες οι επιστήμες, μας έχουν περιγράψει μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος, τι εξετάσεις έχει δώσει, πώς αυτο-επαναλαμβάνεται και φυσικά πώς οι πράξεις του τον προσδιορίζουν.
Ωστόσο υπάρχει και μια άλλη εκδοχή που εμπεριέχεται στην ανθρώπινη φύση κι αυτή είναι η ελπίδα, συνήθως ημών των μεγαλύτερων, πως υπάρχει μέσα στον άνθρωπο μια θεμελιακή καταβολή, μια αρχή αυτό-συνέπειας, που προεξοφλεί ότι κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, δεν θα προδοθούν από αυτόν και δεν θα ξεγραφτούν με περιφρόνηση τα πάντα.
Ελπίζουμε ότι κάποιες βασικές αξίες θα διασωθούν, γιατί απλούστατα αυτές τις έχει ο άνθρωπος συστατικό του γνώρισμα, και ανταποκρίνονται στην οντολογική του υφή. Αυτή ακριβώς η ελπίδα είναι που μας βοηθά να κρατιόμαστε όρθιοι.
Αν δεν υπήρχε, η κάθε γενιά με τις απώλειές της θα ένιωθε βαρύτερο το μάταιο της ζωής, το παράλογο του να οικοδομείς, ν’ αγωνίζεσαι, ν’ αποθησαυρίζεις πείρα και γνώση.
Νομίζω ότι ακόμα κι όταν δεν το συλλογιζόμαστε, ενεργούμε με μια φανταστική προοπτική, με την αφέλεια αν θέλετε, πως οι πράξεις μας αφορούν κι άλλους, υπερβαίνουν το άτομό μας και βρίσκουν αντίχτυπο σε στιγμές του Χρόνου, άσχετες μ’ εμάς. Έτσι λυτρωνόμαστε από τη δουλεία του εφήμερου.
Αν καταλάβουμε και πιστέψουμε ότι κάπου σ’ έναν νοητό ορίζοντα καταγράφονται τα πεπραγμένα μας κι εκεί σοδιάζεται το ενεργητικό του ανθρώπινου γένους, ίσως νιώσουμε καλύτερα.
Καταλαβαίνω ότι οι απώλειες και οι μικρές και οι μεγάλες, νιώθουμε να μας πνίγουν και η ζωή για μερικές στιγμές, μοιάζει με εφιάλτη, τέτοιον όμως που μας κάνει με την παρουσία του ακριβώς να συλλογιζόμαστε πως δεν μπορούμε να του ξεφύγουμε όσο κι αν το θελήσουμε, όσο κι αν αντιχτυπηθούμε, αλλά πως θα τον ζήσουμε μέχρι το τέλος.
Η δύναμη της ζωής, ωστόσο, λέμε, συνεπαίρνει κι αντιπερνάμε και ξεχνάμε. Όσο να ’ναι, αφού μας άγγιξε το ρεύμα, το νιώσαμε!!! Μας χρειάζεται η ισορροπία του έξω και του μέσα χώρου. Ας σκεφτόμαστε ότι μετά από κάθε απώλεια είναι ανεπανάληπτη ευτυχία να σου ζεσταίνει τη ράχη ο ήλιος της ζωής. Γι’ αυτό τραγουδάμε. Για να φοβόμαστε λιγότερο. Γι’ αυτό ακριβώς οι συγγραφείς μας πλάθουν μύθους για να μας παρηγορούν
* Από την ομιλία μου στην εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου ΜΙΚΡΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ της Μαρίας Λιάκου στον Πολυχώρο Καφέ Myrtillo, στο Νέο Ηράκλειο.
No comments:
Post a Comment