Ο Μπέκετ σημάδεψε, με το έργο του, το παγκόσμιο θέατρο, υπογραμμίζοντας την ανθρώπινη αγωνία για τα αναπάντητα ερωτήματα που ορθώνονται καθημερινά στη ζωή του. «Περιμένει την απόκριση του Γκοντό, αλλά ξέρει πως απόκριση δεν υπάρχει. Και η απαισιοδοξία του, η οργή του, ο σαρκασμός του, δεν είναι τόσο αντιδράσεις ενός άπιστου, όσο ενός γελασμένου. Σπαράζει και σπαράζεται, επειδή κάποτε πίστεψε σε μια σωτηρία, κι επειδή είδε πως η σωτηρία αυτή ήταν μια οικτρή αυταπάτη. Κι ωστόσο, αυτός ο “απογοητευμένος” δεν καταθέτει τα όπλα…», έγραψε ο Μάριος Πλωρίτης (Μάριος Πλωρίτης, «Σάμουελ Μπέκετ. Περιμένοντας… τίποτα». Στο βιβλίο του Πρόσωπα του νεώτερου δράματος. Εκδόσεις Γαλαξία, Αθήνα 1971, σελ. 112).
Δίχως αμφιβολία ο Μπέκετ υπήρξε ένας μεγάλος συγγραφέας. Δεν είμαστε εμείς που θα ισχυριστούμε ότι ήταν ο μεγαλύτερος μοντέρνος συγγραφέας του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Αυτό που είναι βέβαιο για τον μοντερνισμό στη λογοτεχνία και το θέατρο γενικότερα, έχει σχέση με την περιγραφή ενός κόσμου που δεν έχει πλέον νόημα, και όπου οι παλαιές βεβαιότητες είναι ξεπερασμένες ή φαίνονται αστείες, όπως λόγου χάρη η πίστη στο Θεό ή το αναπόφευκτο της ιστορικής προόδου. Στο Τέλος του παιχνιδιού, ο ένας από τους τρεις χαρακτήρες που, στην απελπισία τους, προσεύχονται στο Θεό, φωνάζει, «Ο μπάσταρδος! Δεν υπάρχει»!
Η μοντέρνα παράδοση αποκαλύπτει την ανθρώπινη προσωπικότητα όχι όπως στρογγυλεύεται με τον τρόπο των μυθιστορημάτων του 19ου αιώνα. Στα μυθιστορήματα του Kafka, το άτομο μεταμορφώνεται βαθμιαία σε ένα παίγνιο, των ισχυρών, αδιαπέραστων και ακατανόητων γραφειοκρατικών δυνάμεων. Άλλωστε, σε μια εποχή που επιβεβαίωσε τα γκουλάγκ του Στάλιν, το Άουσβιτς και τη Χιροσίμα, η τέχνη, εάν επρόκειτο να παραμείνει ειλικρινής, δεν θα μπορούσε να απεικονίσει απλώς τον κόσμο, όπως έκανε στο 19ο αιώνα.
Σε μια πρώτη παρατήρηση θα έλεγε κανείς ότι ο Μπέκετ είναι ο κληρονόμος του Kafka και του Joyce. Τα έργα του ανήκουν στο θέατρο του παράλογου, ένας τύπος στον οποίο ο κόσμος και η ανθρώπινη ύπαρξη απεικονίζονται χωρίς σκοπό, χωρίς νόημα και παράλογα. Στο διασημότερο έργο του, το Περιμένοντας τον Γκοντό, δύο αγύρτες περιμένουν κάποιον που δεν εμφανίζεται ποτέ. Στο Τέλος του παιχνιδιού, καλούμαστε να θεωρήσουμε ως κανονική μια ζωή που ξοδεύεται σε ένα σκουπιδοτενεκέ. Το έργο του Μπέκετ μπορεί έτσι να ιδωθεί ως απεικόνιση της ανθρώπινης απομόνωσης, του χωρισμού των ανθρώπινων όντων το ένα από το άλλο και της μείωσης των ατόμων και των σχέσεών τους σε αντικείμενα, τα οποία απεικονίζουν την εμπειρία του σύγχρονου καπιταλισμού (Sabby Sagall: «Goodbye Grey Sky?». Review of Happy Days by Samuel Beckett, Arts Theatre, London. The Socialist Review, December 2003.).
No comments:
Post a Comment