Μια μέρα αλλιώτικη γιατί η βροχή τής έδωσε το δικό της χρώμα κι εμείς βάλαμε μπροστά μνήμες κι αναγνώσεις και βρήκαμε εικόνες δικές μας και της ιστορίας. Μπορεί να έχει πλακώσει το κεφάλι μας η καταχνιά, όμως αυτό μας βοηθάει να καλέσουμε στο προσκήνιο πρόσωπα χαμένα στο βάθος του χρόνου, και ν' ανακαλέσουμε συναισθήματα που τα κουβαλούσαμε στην κωλότσεπη και δεν μας άφηναν να παρατήσουμε την ανθρωπότητα που θέλαμε να σώσουμε...
Θα σας πω για μια μεγάλη φυσιογνωμία που με συγκλόνισε στα νεανικά [εννοώ, φοιτητικά] μου χρόνια. Ήταν ένα πρωινό στις μέρες της δικτατορίας που κατεβαίνοντας στο υπόγειο βιβλιοπωλείο του έκτοτε φίλου και συναγωνιστή Θύμιου Π., κάπου στα Εξάρχεια, ανακάλυψα δυο σπουδαία βιβλία: "Η ζωή μου" και "Λογοτεχνία και επανάσταση" του Λέοντα Τρότσκι.
Πριν πω οτιδήποτε για τον Τρότσκι, πρέπει να καταθέσω ότι το όνομα "Λέων" μου άρεσε διότι ο πατέρας μου που πάντοτε είχε ένα σκύλο στο σπίτι, έδινε το όνομα αυτό. Και τώρα θυμάμαι με τι ωραία φωνή ο πατέρας μου τον φώναζε. Τον ένα Λέοντα τον είχε πατήσει το λεωφορείο της γραμμής Εφύρα-Αμαλιάδα, το άλλο σκυλί που είχε πάλι το ίδιο όνομα, κάποιος το δηλητηρίασε. Είχε κι ένα τρίτο... Τέλος πάντων, το όνομα με ενθουσίαζε και στη φαντασία μου με πήγαινε σε ανταγωνισμούς, σε ρωμαϊκές αρένες και τέτοια. Είχε ένα δυναμισμό μέσα του.
Βέβαια, είχα διαβάσει για τον Τρότσκι, αλλά αγνοούσα ότι είχαν μεταφραστεί τα εκπληκτικά αυτά έργα. Και όπως διαπίστωσα ήταν μια εξαιρετική μετάφραση από την Λουίζα Κωνσταντινίδου. Λίγο αργότερα είδα και την ταινία του Τζόζεφ Λόουζι με τον Ρίτσαρντ Μπάρτον.
Τώρα δεν χρειάζεται να ξαναγράψω την ιστορία γιατί λίγο-πολύ είναι γνωστή σε όσους διαβάζουν και σε κάποιους μεγαλύτερους. Ο Τρότσκι μαζί με τον Λένιν υπήρξαν οι πρωτεργάτες της Ρωσικής επανάστασης, που άλλαξε το μέλλον της Ευρώπης και του κόσμου. Βέβαια, ουδέποτε θεώρησα ότι ο Τρότσκι υπήρξε προδότης, έτσι όπως του κόλλησε τη ρετσινιά το σταλινικό καθεστώς, που τον κυνήγησε παντού όπου πήγαινε και τελικά τον δολοφόνησε στο Μεξικό. Φανταστείτε αυτόν τον άνθρωπο να μην μπορεί να σταθεί σ' ένα μέρος, αφού η Γκεπεού δεν τον άφηνε σε χλωρό κλαρί!!! Ο άνθρωπος που οργάνωσε τον Κόκκινο Στρατό, να περιφέρεται κυνηγημένος ανά την υφήλιο, μακριά από την πατρίδα του, ένας επαναστάτης, ένας διανοούμενος, που αφού έδωσε τα πάντα στην επανάσταση, να δραπετεύει από δω κι από κει, πικραμένος και σαν ζώο κυνηγημένο... Δεν μπορώ να ξέρω με ποιο τρόπο η περίπτωσή του έγινε παγκόσμια κι όπως ξέρουμε συγκίνησε εκατομμύρια διανοούμενους και απλούς ανθρώπους.
Ωστόσο, μην πάει το μυαλό σας σε όλα αυτά τα γκρουπούσκουλα που ξεφύτρωσαν παντού, κι εδώ στη χώρα μας, που δυστυχώς αμαύρωναν την προσωπικότητά του. Ουδέποτε με συγκίνησαν. Αντιθέτως έσερναν στις ατραπούς του πολιτικού παιδισμού τη φήμη ενός μεγάλου επαναστάτη και διανοούμενου.
Το κείμενο για τη ζωή του είναι μια θελκτικότατη αφήγηση και περιγραφή μιας ζωής βασανισμένης, αλλά με μοναδική συγγραφική μαεστρία. Υπήρξε επαναστάτης από τα μικρά του χρόνια και σε καμιά περίπτωση δεν επέτρεψε στον εαυτό του να γίνει αυτάρεσκος: "Η εξιδανίκευση της παιδικής ηλικίας -γράφει- έχει την προέλευσή της στην παλιά
φιλολογία των προνομιούχων"! Ένα μάθημα και για σημερινούς -και δικούς
μας- συγγραφίσκους που αναλώνονται σε ανούσιες περιγραφές των παιδικών
χρόνων. Και το φοβερό έργο του "Λογοτεχνία και επανάσταση" έχει τα
χαρακτηριστικά ενός πονήματος που δημιουργήθηκε πάνω στην επαναστατική
κάψα, που όμως αποτυπώνει την αγωνία του συγγραφέα και την πίστη του
στη ακεραιότητα της Τέχνης και στην προσήλωσή του στην ελευθερία.
Εδώ θα παραθέσω μια ενδιαφέρουσα ιστοριούλα. Ήταν ένα κείμενο που δημοσίευσα πριν κάμποσα χρόνια, στο περιοδικό της νεολαίας του ΠΑΣΟΚ, με τίτλο «Πολιτική
και πολιτιστική κουλτούρα στη
μεταδικτατορική Ελλάδα». Ήταν τότε που ήμουν διευθυντής του περιοδικού. Αυτό το κείμενο μου δημιούργησε και κάποια
βλακώδη προβλήματα. Επρόκειτο για την
αναδημοσίευση μιας συνέντευξής μου, ως
εκπροσώπου της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ, στην
εφημερίδα «Αυγή» (30/11/1975), που ουσιαστικά
ήσαν οι απαντήσεις σε μια έρευνα της
εφημερίδας σχετικά με την ανάπτυξη της
πολιτικής κουλτούρας στην μεταδικτατορική
Ελλάδα.
Μεταξύ άλλων, λοιπόν, έλεγα ότι η κουλτούρα
«έχει ανάγκη από ευμάρεια κι ακόμα
από αφθονία. Οι μέρες πρέπει να είναι
πιο ζεστές, οι τροχοί να γυρίζουν πιο
γρήγορα, οι σαΐτες να τρέχουν πιο γοργά,
τα σχολειά να δουλεύουνε καλύτερα».
Αλλά, αυτό το κομμάτι της απάντησης δεν
ήταν παρά ένα απόσπασμα από το βιβλίο
του Τρότσκι «Λογοτεχνία και Επανάσταση»,
πράγμα που το σημείωνα. Αυτό όμως ήταν
αρκετό για να αρχίσουν οι διαδρομιστές
το έργο τους. Ο φίλος μου ο Στέφανος Τζουμάκας (που
είχε προτίμηση στον Λένιν) και κάποιοι
άλλοι ακόμα πρωταγωνιστούσαν σε παραστάσεις
που αναφέρονταν στην δράση δήθεν
τροτσκιστών εκεί στους διαδρόμους των
κεντρικών γραφείων – ούτε εγώ ξέφυγα
από τα βέλη του, παρότι αδιαφορούσα και
έλεγα, πάντως, ότι δεν έχω κανένα κόμπλεξ
είτε με τον Τρότσκι είτε με τον Λένιν!
Ήταν η εποχή που κυνηγούσαν τους
τροτσκιστές κι όποιος έμπαινε στο
στόχαστρο, δεν γλίτωνε…
No comments:
Post a Comment