ΜΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟΥΣ ΚΑΛΟΥΣ ΛΙΜΕΝΕΣ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ 1586

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΩΣΤΗΣ ΛΙΘΙΝΟΣ

Για όσους θέλουν να αποφύγουν τη φουρτουνιασμένη θάλασσα, συνηθισμένο φαινόμενο τους καλοκαιρινούς μήνες στις νότιες ακτές της Κρήτης, οι Καλοί Λιμένες αποτελούν ιδανικό προορισμό. Οι δυσκολίες προσέγγισής τους, καθώς χρειάζεται μέσα από στενούς δρόμους να διασχίσεις απόκρημνα βουνά, γρήγορα ξεχνιούνται. Βυθίζεσαι στο κρύο νερό και αναζωογονείσαι. Μέσα σε ένα ιδανικό περιβάλλον, που κινδυνεύει ωστόσο να καταστραφεί από τις αστοχίες ορισμένων ντόπιων, οι οποίοι συνηθίζουν να εγκαθιστούν πρόχειρες σκηνές πάνω σχεδόν στην αμμουδιά, απολαμβάνεις όλα τα θέλγητρα της θάλασσας. Όταν πια δύει ο ήλιος, αποχωρείς από την περιοχή με δυσθυμία.

Στο απάνεμο λιμάνι, κατά τη βενετική περίοδο, άραζαν κάθε είδους πλοία. Τα πληρώματά τους, αποβιβάζονταν με ευχέρεια στην ακτή, όπου και παρέμεναν όσο διάστημα έκριναν σκόπιμο. Στη συνέχεια, αφού προμηθεύονταν νερό και τα απαραίτητα τρόφιμα, συνέχιζαν το ταξίδι τους προς άλλες περιοχές της Μεσογείου.

Δεν έλειπαν όμως και τα πρόσωπα εκείνα που όριζαν σαν σκοπό της ζωής τους την επίσκεψη του συγκεκριμένου μέρους. Επιδίωκαν να βρεθούν, έστω και λίγο, στον χώρο όπου αποβιβάστηκε ο Απόστολος Παύλος ταξιδεύοντας σιδηροδέσμιος για τη Ρώμη.

Το σχετικό απόσπασμα από τις «Πράξεις των Αποστόλων» (27, 7-8) ήταν πολύ διαφωτιστικό:

ἐν ἱκαναῖς δὲ ἡμέραις βραδυπλοοῦντες καὶ μόλις γενόμενοι κατὰ τὴν Κνίδον, μὴ προσεῶντος ἡμᾶς τοῦ ἀνέμου ὑπεπλεύσαμεν τὴν Κρήτην κατὰ Σαλμώνην, μόλις τε παραλεγόμενοι αὐτὴν ἤλθομεν εἰς τόπον τινὰ καλούμενον Καλοὺς λιμένας ᾧ ἐγγὺς πόλις ἦν Λασαία.

Στόχος της τελευταίας κατηγορίας επισκεπτών του χώρου ήταν η αναβάπτισή τους στις χριστιανικές ιδέες. Ο προσκυνηματικός τουρισμός σε εμβρυακή μορφή.

Ο λόγιος γιατρός από τη Βιτσέντζα της Ιταλίας Ονόριο Μπέλλι αποτελούσε μια ξεχωριστή περίπτωση. Αναθρεμμένος μέσα στο αναγεννησιακό κλίμα που συγκλόνιζε τον ιταλικό χώρο, βρέθηκε στην Κρήτη το 1583, ακολουθώντας ως προσωπικός γιατρός τον τότε βενετό γενικό προνοητή του νησιού Αλβίζε Γκριμάνι. Μόλις ολοκλήρωσε ο τελευταίος τη θητεία του δεν επέστρεψε μαζί του στην Ιταλία αλλά επέλεξε να μείνει και να δραστηριοποιηθεί στην Κρήτη. Εγκαταστάθηκε, μαζί με τη γυναίκα του και την κόρη του, στα Χανιά. Κατά το διάστημα της δεκαεξαετούς παραμονής του στην Κρήτη επιδόθηκε σε λεπτομερείς αρχαιολογικές και βοτανολογικές έρευνες. Στα πορίσματά τους οφείλει πολλά η σημερινή επιστήμη. Η μοίρα στάθηκε ωστόσο άδικη για τον φιλόδοξο επιστήμονα αφού έχασε απρόσμενα τη γυναίκα του. Απογοητευμένος από την εξέλιξη, επέστρεψε στις αρχές του 1600 στη γενέτειρά του, όπου και πέθανε το 1604.

Ανάμεσα στα περιοχές του νησιού που επισκέφθηκε ο Ονόριο Μπέλλι κατά τη μακρά διαμονή του στην Κρήτη, στην προσπάθειά του να συγκεντρώσει στοιχεία για την έρευνά του, ήταν και οι Καλοί Λιμένες. Την παρουσία του στην περιοχή, όπου είχε αποβιβαστεί πολλούς αιώνες πριν ο Απόστολος Παύλος, συνδύασε με την περιπλάνησή του στην κοντινή αρχαία πόλη της Λασαίας.

Τις εντυπώσεις του από την επίσκεψή του, που πραγματοποίησε το καλοκαίρι του 1586, κατέγραψε δύο φορές.

Την πρώτη, σε επιστολή που έστειλε στον θείο του Βαλέριο Μπαρμπαράνο στις 11 (21 κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο) Oκτωβρίου 1586, ανέφερε πως το όνομα Λασαία επιβίωνε ακόμη. Η αρχαία πόλη ήταν όμως τελείως κατεστραμμένη και δεν υπήρχε άλλη κατοικία εκεί.

Αναλυτικότερος, ήταν στην «Γεωγραφική περιγραφή της Κρήτης» που συνέταξε το 1591. Σε αυτήν συνόψιζε τα συμπεράσματά του από τις πολύχρονες περιηγήσεις του σε όλη την Κρήτη. Εκεί έγραφε, λοιπόν, πως ένα από τα μεγάλα λιμάνια που είχε η Kρήτη κατά την αρχαιότητα ήταν οι Kαλοί Λιμένες. Αποτελούσε το μοναδικό που υπήρχε στη θάλασσα του νότου. Ο ίδιος, όμως, δεν το βρήκε πολύ ευρύχωρο. Βρισκόταν στο μέσον σχεδόν της απόστασης μεταξύ Λεβήνας και Mατάλων. Σε κοντινή απόσταση, σώζονταν τα ερείπια της Λασαίας, όπου αποβιβάστηκε ο Aπόστολος Παύλος κατά το ταξίδι του προς τη Pώμη. H πόλη, όπως διαπίστωσε, ήταν μικρή και ήσσονος σημασίας. Επιβίωνε ώς τότε το αρχαίο όνομά της.

Αποχωρώντας, μάλλον απογοητευμένος από την εικόνα εγκατάλειψης που εμφάνιζε η περιοχή, ο ιταλός λόγιος συνέχισε την πορεία του προς βορρά.

Η ανάβασή του, διαμέσου ξηρών και απότομων λόφων, αποδείχτηκε ωστόσο επώδυνη. Ο καυτός ήλιος δυσκόλευε υπερβολικά το βάδισμά του. Δεν υπήρχε κάποιος κατοικημένος τόπος για να ξαποστάσει για λίγο. Τελικά, σε απόσταση σε απόσταση τεσσάρων ή πέντε μιλίων, πάνω στα ψηλά βουνά, εντόπισε ένα μοναστήρι. Ήταν το αντρικό μοναστήρι των Aπεζωνών. Βρισκόταν σε μια θέση πανέμορφη και απολαυστική. Κουρασμένος από την πολύωρο βάδισμα κατέλυσε με ανακούφιση στον φιλόξενο χώρο του. Οι καλόγηροι του επιφύλαξαν θερμή υποδοχή. Φαίνεται πως παρέμεινε εκεί κάμποσες μέρες. Κατά το διάστημα αυτό είχε τη δυνατότητα να περιηγηθεί στους χώρους του. 

Το μοναστήρι, όπως γράφει, έδειχνε πως είχε πλούτο. Το ετήσιο εισόδημά του ανερχόταν στα 2.000 δουκάτα. Οι καλόγηροί του τον φίλεψαν με κρασί δικής τους παραγωγής. Ο ιταλός λόγιος, καλός γνώστης των ποτών, εντυπωσιάστηκε από τη γεύση του. Αποτελούσε, όπως αποφαίνεται, το καλύτερο κρασί του κόσμου. Η ακριβής έκφραση που χρησιμοποιεί για τον χαρακτηρισμό της ποιότητάς του είναι: Il miglior vino del mondo.