ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ: ΕΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ!

Πέθανε ο σκηνοθέτης Ζυλ Ντασσέν

Ήμουνα τυχερός που τον γνώρισα. Κι αυτό έγινε διότι βρέθηκα κοντά στη Μελίνα, τον καιρό της Αλλαγής, στο υπουργείο Πολιτισμού. Ένας γλυκύτατος άνθρωπος, αφοσιωμένος στη Μελίνα και στην Ελλάδα. Πολιτογραφημένος Έλληνας εδώ και δεκαετίες ο Αμερικανός σκηνοθέτης Ζυλ Ντασσέν έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών στα 97 του χρόνια αφήνοντας την τελευταία του πνοή στο σπίτι στην Αθήνα στην πόλη που λάτρεψε μέσα από τη σχέση του με τη Μελίνα Μερκούρη. Ο ίδιος ο φιλέλληνας σκηνοθέτης είχε δηλώσει "ήμουν Έλληνας ακόμη κι όταν δεν το γνώριζα. Η Ελλάδα είναι το σπίτι μου". Τα τελευταία χρόνια ταλαιπωρήθηκε από προβλήματα υγείας αλλά η κατάσταση είχε επιδεινωθεί το τελευταίο διάστημα. Ο Ντασσέν υπήρξε θύμα του μακαρθισμού με αποτέλεσμα να φύγει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και να συνεχίσει τη ζωή και την τέχνη του στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Τρεις δεκαετίες περίπου είχε αποχωρήσει από τα κινηματογραφικά πλατό αλλά οι ταινίες του εξακολουθούν να προσελκύουν το ενδιαφέρον των απανταχού σινεφίλ. Ταινίες που εκτείνονται από το αστυνομικό γκανγκστερικό φιλμ νουάρ ως τον κοινωνικό ρεαλισμό και το λυρικό εξπρεσιονισμό.

Με τον γιο του Τζο Ντασσέν

Ο Ζυλ Ντασσέν ένα από τα οκτώ παιδιά ρωσοεβραίου κουρέα γεννήθηκε στο Μίντλ Τάουν του Κονέκτικατ των Ηνωμένων Πολιτειών. Συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Μαρκ Χέλνγκερ με τον οποίο έκανε δύο ταινίες και η συνεργασία σταμάτησε όταν αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί λόγω των μακαρθικών διώξεων. Ο πρώτος του γάμος ήταν με την Μπεατρίς Λονέρ με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά. Τον διάσημο γάλλο τραγουδιστή Τζο Ντασσέν (που ο πρόωρος θάνατός του προκάλεσε πλήγμα στον σκηνοθέτη) και την ηθοποιό Ζουλί Ντασσέν. Η σχέση της ζωής του ήταν με την αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη την οποία και παντρεύτηκε. Μαζί γύρισαν τις ταινίες "Ποτέ την Κυριακή", "Τοπ Καπί" και "Φαίδρα". Μετά το θάνατό της έγινε πρόεδρος του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη που είχε σαν σκοπό την προώθηση της δημιουργίας του νέου Μουσείου της Ακρόπολης και την προβολή του ελληνικού πολιτισμού. Τα έσοδα από τις ταινίες του ο σκηνοθέτης τα είχε παραχωρήσει στο ίδρυμα προκειμένου να ενισχυθεί ο αγώνας για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο.

Γνωστός και για την αντιδικτατορική του δράση την περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα ο Ζυλ Ντασσέν είχε πει "ζούσα μια διαφορετική εξορία από το ' 67 έως το '74 σκηνοθέτησα μία μόνο ταινία γιατί η καρδιά μου είχε μόνο απογοήτευση για τη δικτατορία στην Ελλάδα. Αφοσιώθηκα στη Μελίνα μένοντας πλάι της όσο το δυνατόν περισσότερο, οι ταινίες δεν βρίσκονταν καν στο μυαλό μας, γυρίσαμε μία, την "Υπόσχεση την αυγή" απλώς και μόνο επειδή είχαμε υπογράψει τα συμβόλαια". Σημαντικότερες ταινίες του " Ο δήμιος των κολασμένων" (1947), "Άνθρωποι του αίματος" (1949), "Η νύχτα και η πόλη" (1950), "Ριφιφί" (1955), "Ο Χριστός ξανασταυρώνεται" (1957), "Ποτέ την Κυριακή" (1960), "Φαίδρα" (1962), "Τοπ Καπί" (1964), "Υπόσχεση την αυγή" (1970), "Κραυγή γυναικών" (1978).

Ο ίδιος σε συνέντευξή του είχε δηλώσει ότι αγαπημένη του ταινία υπήρξε το ντοκιμαντέρ "Δοκιμή" ένα φιλμ για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου που όμως όπως διευκρίνισε "δεν είχε δει κανείς". Η ταινία του "Ποτέ την Κυριακή" υποψήφια για Όσκαρ σκηνοθεσίας και σεναρίου απέσπασε τελικά το Όσκαρ καλύτερης μουσικής και τραγουδιού για τα Παιδιά του Πειραιά. Στην Αθήνα ο Ζυλ Ντασσέν σκηνοθέτησε και τρία θεατρικά έργα "Την όπερα της Πεντάρας", "το Γλάρο", και "Το θάνατο του εμποράκου". Σε συνέντευξή του είχε δηλώσει "ξεκίνησα από το θέατρο και λόγω του θεάτρου είχα αρχίσει από νωρίς να σέβομαι και να αγαπώ την Ελλάδα". Η εξόδιος ακολουθία θα ψαλεί το μεσημέρι της Τετάρτης στον ισραηλιτικό τομέα του τρίτου νεκροταφείου ενώ η ταφή του θα γίνει στο πρώτο νεκροταφείο, δίπλα στη σύντροφο της ζωής του, Μελίνα.

«Η Ελλάδα θρηνεί την απώλεια ενός σπάνιου ανθρώπου, ενός σημαντικού δημιουργού και πραγματικού φίλου. Θρηνούμε την απώλεια ενός Έλληνα πρώτης γενιάς που μαζί με τη σύντροφό του, την αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη, δεν σταμάτησε ποτέ να δείχνει έμπρακτα την αγάπη του για καθετί σπουδαίο και πραγματικό που γεννήθηκε σ’ αυτό τον Τόπο», τόνισε σε δήλωσή του ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής και πρόσθεσε: «Για όσους είχαμε την τιμή να τον γνωρίσουμε προσωπικά, το πάθος, η ακατάβλητη δημιουργική του ενέργεια, η αγωνιστικότητα και η ευγένεια του θα μείνουν αξέχαστα. Για τις γενιές των συμπατριωτών του Ελλήνων του αύριο, το πολυδιάστατο έργο του θα μείνει ζωντανή παρακαταθήκη».

«Ένας καλός μας φίλος, ένας μεγάλος Έλληνας έφυγε σήμερα από κοντά μας. Ο Ζυλ Ντασσέν, ο Τζούλι της Μελίνας, ο πολίτης του κόσμου, ο άνθρωπος της τέχνης και του πολιτισμού, τόνισε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου. «Αγωνίστηκε με πάθος και αυταπάρνηση για την ελευθερία και την δημοκρατία. Τον κυνήγησαν γι’ αυτό. Δεν τον λύγισαν, αντίθετα τον πείσμωσαν. Με την Μελίνα έγιναν σύμβολο αντίστασης ενάντια στην εφτάχρονη δικτατορία. Το μεγάλο έργο που αφήνει πίσω του, παγκόσμια γνωστό, μας κάνει υπερήφανους. Θα τον θυμόμαστε πάντα. Και θα συνεχίσουμε τον αγώνα που έδωσε με την Μελίνα και συνέχισε να δίνει μέχρι την τελευταία του στιγμή, για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα».

«O Ζυλ Ντασσέν υπήρξε ο καλός Αμερικάνος, ο παγκόσμιας αναγνώρισης σκηνοθέτης, ο διανοούμενος που δεν υπέκυψε στις πιέσεις του Μακαρθισμού, ο φιλέλληνας που έγινε Ελληνας και μαζί με την Μελίνα Μερκούρη αυτοί που εκφράσανε τον μεγάλο αγώνα για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Όλη η Ελλάδα τον αγαπούσε και πενθεί για την απώλειά του», σημείωσε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Αλαβάνος.