Δάσκαλε που δίδασκες... Λαζόπουλε!

• Πόσες φορές δεν έχω γράψει για τον Λάκη Λαζόπουλο! Και οι παρατηρήσεις μου ήσαν πάντοτε αρνητικές, αφού πλέον στη μικρή μας πόλη των ιδεών καταλαβαινόμαστε ΟΛΟΙ και γνωριζόμαστε πολύ γρήγορα. Ο Λαζόπουλος κατάφερε, γαργαλώντας το χαμηλό υπογάστριο του κοινού που τον παρακολουθεί, να ανεβάζει τα νούμερα της τηλεθέασης προς μεγάλη ευτυχία του καναλάρχη, αφού έτσι γεμίζει διαφήμιση και χρήμα! Ενώ ο τόπος περνάει τα τελευταία χρόνια δύσκολη ζωή, η ακρίβεια τον βασανίζει, τα σκάνδαλα διαδέχονται το ένα το άλλο, οι κουμπάροι του Καραμανλή και των συνεργατών του αλωνίζουν το δημόσιο τρώγοντας και σπαταλώντας το δημόσιο χρήμα και άλλα ων ουκ έστιν αριθμός, ο Λαζόπουλος ασχολείται με τη "σάτιρά" του με όλο το περιθώριο των διαφόρων τηλεοπτικών εκπομπών που καλύτερα θα ήταν να τις λέγαμε σκουπιδοτενεκέδες... Υμνήθηκε και από τους δημοσιογράφους και από τους τηλεκριτικούς, οι οποίοι κάποια στιγμή κατάλαβαν ότι ο Λαζόπουλος κάνει απλώς τη δουλειά του. Η "σάτιρα" που επικαλείται δεν είναι παρά το "ξεκατίνιασμα" από τηλεοράσεως. Καλύτερα όμως να διαβάσετε το κείμενο που παραθέτω, της κ. Διαμαντάκου από την εφημερίδα "Τα Νέα" (4/3/2008):

Αυτοκαταργήθηκε ο Λάκης Λαζόπουλος, καταφέρνοντας να μετατρέψει την εκπομπή του σε σύμβολο τηλεοπτικού λαϊκισμού

[Της Πόπης Διαμαντάκου]

Ο Λάκης Λαζόπουλος μέσα σε δευτερόλεπτα μεταμορφώθηκε σε πολιτικό καθοδηγητή, διαβάζοντας την επιστολή- μανιφέστο του Μίκη Θεοδωράκη για το Σκοπιανό

Τα όρια της σάτιρας αποτέλεσαν προσφιλές θέμα προς συζήτηση για τα μεσημεριανάδικα πάνελ από τότε που ο Λάκης Λαζόπουλος άρχισε να ανακατεύει τον πολτό που τα ίδια παράγουν, όχι γιατί ενδιαφέρονται για τις δημιουργικές διαστάσεις του θεατρικού αυτού είδους, αλλά γιατί ήταν μια ωραία ευκαιρία να επαναληφθούν οι καβγάδες. Βγαίνουν αυτοί που θίγονται από τη λαζοπούλεια σάτιρα και φωνάζουν ότι πρέπει να έχει όρια, βγαίνουν και διάφοροι υπερασπιστές του αυτονόητου ότι η σάτιρα δεν έχει όρια και γίνεται το γνωστό μεσημεριανάδικο μάλε- βράσε.

Προφανώς, η σάτιρα δεν έχει όρια, όπως και καμιά απολύτως καλλιτεχνική έκφραση δεν μπορεί να έχει άλλα από αυτά που θέτει το ίδιο το ταλέντο και η ικανότητα έκφρασης του καλλιτέχνη. Αντιθέτως, η πολιτική έχει όρια. Έχει τους κανόνες που ισχύουν σε μια δημοκρατία για την άσκησή της. Είναι σαφή και προσδιορίζονται από τους θεσμούς. Βεβαίως η σάτιρα έχει ιδεολογία, αυτή του καλλιτέχνη, ειδάλλως δεν υφίσταται. Ακόμη και η σάτιρα των τηλεοπτικών ηθών και των τηλεμαϊντανών είναι κατά μία έννοια πολιτική. Εμμέσως ασκεί κριτική στο σύστημα που τους παράγει. Αυτός είναι ο ρόλος της. Να ξεφλουδίζει πρόσωπα ή ομάδες που έχουν κυρίαρχο ρόλο στην κοινωνία (πολιτικούς, καλλιτέχνες, τηλεμαϊντανούς) και διαμορφώνουν ήθη. Τι γίνεται, όμως, όταν η σάτιρα απεκδύεται το κύριο επιχείρημά της, το χιούμορ και αποβάλλει τον υπαινιγμό (απόδειξη της καλλιτεχνικής της ποιότητας) για να μετατραπεί σε άμεση, απροκάλυπτη πολιτική παρέμβαση; Και μάλιστα, όταν την ίδια στιγμή απευθύνεται σε κοινό που έχει ήδη «υπογράψει» τη σύμβαση ότι παρακολουθεί εκπομπή ψυχαγωγική, σατιρική.

Πώς λέγεται εκείνη τη στιγμή το φαινόμενο της υποχρεωτικής μετάβασης του πλήθους από μια κατάσταση διονυσιασμού σε μια κατάσταση που υποτίθεται ότι απαιτεί ορθολογισμό και ψύχραιμη κρίση; Πώς λέγεται εντέλει το φαινόμενο της απροκάλυπτης εκμετάλλευσης του διεγερμένου συναισθήματος του κοινού προκειμένου να μετατραπεί σε πολιτική συναίνεση και να καταμετρηθεί κατόπιν ως τέτοια; Ακριβώς αυτό έπραξε το «Αλ Τσαντίρι» την περασμένη Τρίτη (και το περασμένο Σάββατο που επαναλήφθηκε η εκπομπή). Ο Λάκης Λαζόπουλος μέσα στο ξεσηκωμένο κλίμα του κοινού της εκπομπής του από τα σατιρικά του σχόλια μεταμορφώθηκε σε δευτερόλεπτα και με μόνη την αλλαγή της μουσικής σε άμεσο, απροκάλυπτο πολιτικό καθοδηγητή, διαβάζοντας με φωνή συγκινημένη, και με προφανή την επικρότηση των απόψεων που εκφράζονταν, την επιστολή- μανιφέστο του Μίκη Θεοδωράκη για το Σκοπιανό. Ένα συνονθύλευμα συγκινησιακής συνωμοσιολογίας, επιθετικότητας, απαξίωσης των Σκοπιανών και εθνικοπατριωτικού τσαμπουκά.

Ας πούμε ότι η επιστολή ενός καλλιτέχνη βρίσκει φιλικό έδαφος για να διαβαστεί στην εκπομπή ενός άλλου καλλιτέχνη. Το περιεχόμενο ωστόσο της επιστολής ήταν αποκλειστικώς και μόνον πολιτική έκφραση, η οποία βεβαίως έχει τη θέση της δίπλα στις υπόλοιπες που σε μια δημοκρατία οφείλουν να ακούγονται, αλλά με όρους ίσους για την καθεμιά, σε πλαίσιο που ο πολίτης κατανοεί ως πολιτικό και έχει ενεργοποιήσει τους κατάλληλους μηχανισμούς συνείδησης για την επεξεργασία τους. Ένα κοινό τηλεοπτικό που χαλαρώνει και απολαμβάνει το ταλέντο ενός καλλιτέχνη και τον αποδέχεται ως τέτοιον (για χίλιους λόγους, γιατί σατιρίζει αυτά που τον ενοχλούν, γιατί μιλάει στην ψυχή του και στις συνήθειές του με τη γλώσσα που καταλαβαίνει κ.λπ., κ.λπ.) δεν σημαίνει ότι την ίδια στιγμή εκφράζει και πολιτική αποδοχή.

Επικίνδυνες ακροβασίες

Την ίδια ακριβώς σύγχυση προκάλεσε και ο Χριστόδουλος. Την ανάγκη του κόσμου να πιστέψει σε κάτι ισχυρότερο από τους θεσμούς που κλυδωνίζονται τη μετέτρεψε σε ιδεολογία. Μεταποίησε τη θρησκευτική πίστη σε πολιτική αποδοχή. Το ίδιο συνέβη με το «Αλ Τσαντίρι». Μεταποιήθηκε η ανάγκη του κοινού για ψυχαγωγία και εκτόνωση σε πολιτική στάση. Επικίνδυνο το ακροβατικό. Είδαμε on camera την πολιτική καθοδήγηση της ανάγκης του κόσμου να ψυχαγωγηθεί. Τον καλλιτέχνη να εγείρει εαυτόν πάνω από αυτονόητους κανόνες μετατρέποντας την τηλεοπτική περσόνα του, στην οποία οφείλεται η υψηλή τηλεθέαση, σε σύμβολο υποτιθέμενης πολιτικής συναίνεσης του κοινού (όπως έκανε και ο Χριστόδουλος με την έκφραση πίστης του ποιμνίου).

Είναι κρίμα και για τη σάτιρα και για τον Λάκη Λαζόπουλο να ταυτίζεται με μεθόδους καθοδήγησης του συναισθήματος του κοινού (και δη του τηλεοπτικού, που τελεί εξ ορισμού σε κατάσταση γοητείας), οι οποίες αποτελούν τον πυρήνα του φασισμού. Υποτίθεται ότι η σάτιρά του ακριβώς αυτό έχει στόχο, να καταδείξει τον παραλογισμό που παράγει η άσκηση γοητείας του τηλεοπτικού μέσου. Έγινε μέρος του παραλόγου. Αυτοκαταργήθηκε.