Ο άνθρωπος που στοχάζεται αισθάνεται μια στενοχώρια που μπορεί να γίνει ακόμη και ηθική διαφθορά, που είναι όμως άγνωστη στον αστόχαστο άνθρωπο: δηλαδή δυσαρέσκεια με την Πρόνοια που κυβερνά την πορεία του κόσμου στο σύνολό του, άμα αναμετράει τα δεινά που πιέζουν το ανθρώπινο γένος τόσο πολύ και (καθώς φαίνεται) δίχως ελπίδα [να εξαλειφθούν].
Είναι όμως πάρα πολύ σπουδαίο να είμαστε ευχαριστημένοι με την Πρόνοια (με όλο που για μας έχει απάνω στο γήινο κόσμο μας χαράξει ένα τόσο βασανιστικό δρόμο)· εν μέρει για να μη χάνουμε το θάρρος μας ακόμη και μέσα στα βάσανα, και εν μέρει για να μη βγάζουμε από τη μέση τη δική μας ενοχή που ίσως να είναι η μοναδική αιτία όλων αυτών των δεινών μεταθέτοντας την ευθύνη γι’ αυτά στους ώμους της Μοίρας, κι έτσι να μην προσπαθούμε να τα εξαλείψουμε με την αυτοβελτίωση.
Πρέπει να το ομολογήσουμε: ότι
Ο άνθρωπος που στοχάζεται αισθάνεται μια στενοχώρια που μπορεί να γίνει ακόμη και ηθική διαφθορά, που είναι όμως άγνωστη στον αστόχαστο άνθρωπο: δηλαδή δυσαρέσκεια με την Πρόνοια που κυβερνά την πορεία του κόσμου στο σύνολό του, άμα αναμετράει τα δεινά που πιέζουν το ανθρώπινο γένος τόσο πολύ και (καθώς φαίνεται) δίχως ελπίδα [να εξαλειφθούν].
Είναι όμως πάρα πολύ σπουδαίο να είμαστε ευχαριστημένοι με την Πρόνοια (με όλο που για μας έχει απάνω στο γήινο κόσμο μας χαράξει ένα τόσο βασανιστικό δρόμο)· εν μέρει για να μη χάνουμε το θάρρος μας ακόμη και μέσα στα βάσανα, και εν μέρει για να μη βγάζουμε από τη μέση τη δική μας ενοχή που ίσως να είναι η μοναδική αιτία όλων αυτών των δεινών μεταθέτοντας την ευθύνη γι’ αυτά στους ώμους της Μοίρας, κι έτσι να μην προσπαθούμε να τα εξαλείψουμε με την αυτοβελτίωση.
Πρέπει να το ομολογήσουμε: ότι τα πιο μεγάλα δεινά που πιέζουν τους πολιτισμένους λαούς μάς έρχονται από τον πόλεμο, και μάλιστα όχι τόσο από εκείνον που γίνεται ή έχει γίνει, όσο από τον μη ελαττωνόμενο, αλλά αδιάκοπα αυξανόμενο εξοπλισμό για εκείνον που πρόκειται να γίνει. Για το σκοπό αυτό κινητοποιούνται όλες οι δυνάμεις του κράτους, όλοι οι καρποί του πολιτισμού του, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για ένα μεγαλύτερο ακόμη πολιτισμό· στην ελευθερία γίνονται σε τόσους πολλούς τόπους ισχυρά ρήγματα και η μητρική φροντίδα του κράτους για τα καθέκαστα μέλη του μετατρέπεται σε ανοικτίρμονα σκληρότητα απαιτήσεων που δικαιολογούνται με την απειλή εξωτερικού κινδύνου.
Θα είχαμε όμως άραγε φτάσει σ’ αυτό τον πολιτισμό, θα είχε πραγματοποιηθεί ο στενός σύνδεσμος των κοινωνικών τάξεων στην αμοιβαία προσπάθεια για την προαγωγή της ευημερίας τους, θα είχε φθάσει [σε αυτό το σημείο] ο πληθυσμός, ακόμη και η ελευθερία σε αυτό το βαθμό που, έστω και υπό πολύ περιοριστικούς νόμους μάς μένει ακόμη, εάν εκείνος ο πάντοτε απειλητικός πόλεμος δεν ανάγκαζε και αυτούς τους ηγεμόνες των κρατών να δείξουν αυτό το σεβασμό για την ανθρωπότητα; Κοιτάξτε την Κίνα, που χάρη στη γεωγραφική της θέση μπορεί ίσως να φοβάται μιαν απρόβλεπτη επιδρομή, αλλά κανένα ισχυρό εχθρό, και όπου για το λόγο αυτό έχει εξαλειφθεί κάθε ίχνος ελευθερίας.
(Καντ: “Πιθανή αρχή της ιστορίας των ανθρώπων”), και μάλιστα όχι τόσο από εκείνον που γίνεται ή έχει γίνει, όσο από τον μη ελαττωνόμενο, αλλά αδιάκοπα αυξανόμενο εξοπλισμό για εκείνον που πρόκειται να γίνει. Για το σκοπό αυτό κινητοποιούνται όλες οι δυνάμεις του κράτους, όλοι οι καρποί του πολιτισμού του, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για ένα μεγαλύτερο ακόμη πολιτισμό· στην ελευθερία γίνονται σε τόσους πολλούς τόπους ισχυρά ρήγματα και η μητρική φροντίδα του κράτους για τα καθέκαστα μέλη του μετατρέπεται σε ανοικτίρμονα σκληρότητα απαιτήσεων που δικαιολογούνται με την απειλή εξωτερικού κινδύνου.
Θα είχαμε όμως άραγε φτάσει σ’ αυτό τον πολιτισμό, θα είχε πραγματοποιηθεί ο στενός σύνδεσμος των κοινωνικών τάξεων στην αμοιβαία προσπάθεια για την προαγωγή της ευημερίας τους, θα είχε φθάσει [σε αυτό το σημείο] ο πληθυσμός, ακόμη και η ελευθερία σε αυτό το βαθμό που, έστω και υπό πολύ περιοριστικούς νόμους μάς μένει ακόμη, εάν εκείνος ο πάντοτε απειλητικός πόλεμος δεν ανάγκαζε και αυτούς τους ηγεμόνες των κρατών να δείξουν αυτό το σεβασμό για την ανθρωπότητα; Κοιτάξτε την Κίνα, που χάρη στη γεωγραφική της θέση μπορεί ίσως να φοβάται μιαν απρόβλεπτη επιδρομή, αλλά κανένα ισχυρό εχθρό, και όπου για το λόγο αυτό έχει εξαλειφθεί κάθε ίχνος ελευθερίας.
(Καντ: “Πιθανή αρχή της ιστορίας των ανθρώπων”)
No comments:
Post a Comment