25η Μαρτίου 1821... Οι θρύλοι, η αλήθεια και ο "παραδόπιστος" Κολοκοτρώνης...

• Ακουσα χθες βράδυ σε εκπομπή της ΕΡΤ ["Το κουτί της Πανδώρας"] τον φίλο Πέτρο Τατσόπουλο, μεταξύ άλλων, να λέει για τον Θόδωρο Κολοκοτρώνη ότι ήταν ένας "παραδόπιστος" κ.λπ. Μπράβο ρε Πέτρο, τα κατάφερες! Τους τελείωσες όλους. Ετσι πια θα πορευτούμε στο μέλλον, γνωρίζοντας την "αλήθεια" τη δική σου και των ιστορικών.

• Ευτυχώς, δηλαδή, γιατί δεν είχαμε καταλάβει τόσα χρόνια ότι βρισκόμασταν στο σκοτάδι. Αλλά, βέβαια, διαπίστωσα ότι μετά το "Σκάι" έρχεται και η ΕΡΤ με τον δημοσιογράφο Μπαξεβάνη (που παραδέρνει δημοσιογραφικά όπου χτυπάνε καμπανάκια, όπως αρκετοί από τους τηλε-αστέρες της εποχής μας) ν' ασχοληθεί με την Ιστορία μας και να μας διαφωτίσει τόσο ώστε να ξαναδούμε με άλλα μάτια αυτά που μέχρι τώρα θεωρούσαμε ανέγγιχτα. 

• Και λοιπόν;;; Τι νόημα -αναρωτιέμαι- έχει η κατάρριψη των θρύλων; Υπήρξε ή δεν υπήρξε "Κρυφό Σχολειό"; Ήταν ήρωας ο Κολοκοτρώνης ή ήταν παραδόπιστος πλιατσικολόγος; Ήταν Έλληνας ο Μάρκος Μπότσαρης ή Αρβανίτης; Οι ήρωες που μέχρι σήμερα τιμούσαμε μήπως ήταν κοινοί ληστές;;;

• Αλλά, έως εδώ. Η γελοιότητα έχει και όρια. Και η αποκαθήλωση των αξιών στις οποίες πιστεύαμε τι κρύβει; Δεν μ' ενδιαφέρει αν υπήρξε Κρυφό Σχολειό. Δεν μ' ενδιαφέρει ν' αποδείξω εάν η Εκκλησία έπαιξε στ' αλήθεια ή στα ψέματα ρόλο στην απελευθέρωση. Δεν θέλω να μάθω τις "αλήθειες" τους.

• Αυτό που ξέρω είναι ότι ο θρύλος υπάρχει γιατί προϋπάρχει πάντοτε ο ανώνυμος σκηνοθέτης - η συλλογική φαντασία  που είναι άθροισμα ατομικών καταβολών - για να συνθέσει την κατάλληλη σκηνογραφία του θρύλου. Από τα παλιά χρόνια, προτού ακόμη έρθει η γραπτή ιστορία για να διεκδικήσει τη μοναδικότητα της σκηνοθεσίας, η συλλογική σκηνοθεσία που ύφαινε τους θρύλους, ήταν μια ανάγκη των επικών καιρών που ανταποκρινόταν σε μιαν άλλη ανάγκη, ηθική και συναισθηματική των ανθρώπων. Ο θρύλος συμβάδισε με τις ανθρώπινες κοινωνίες γιατί η ουσία του είναι θρησκευτική, κι ο πρωτόγονος άνθρωπος, ακόμη και ο σύγχρονος, έχει ανάγκη από ταμπού, από choses sacrées. Η ιστορία συνήθως καταλύει τον θρύλο, όταν, ελλείψει ελεγμένων μαρτυριών, δεν τον επισημοποιεί.

• Γι' αυτό η ιστορία, από καταβολής της υπήρξε ρασιοναλιστική, δηλαδή αντιθρησκευτική και ως εκ τούτου ελάχιστα πειστική για το πλήθος. Οσες φορές η Ιστορία ήρθε σε σύγκρουση με τον θρύλο, νικητής υπήρξε ο θρύλος! Ο θρύλος είναι η εξιδανίκευση της πραγματικότητας και η τελειοποίησή της. Συνήθως αρχίζει από την ιστορική πράξη και τελειούται στη φαντασία.

• Μπορεί όλοι αυτοί που σήμερα έχουν εκστρατεύσει για να "αποκαταστήσουν" την "αλήθεια" (θα ρωτήσει κανείς, ποιος τους το ζήτησε!) να ρωτούν τι χρειάζονται οι θρύλοι στην εποχή μας. Μάλλον χρειάζονται, έστω και στην εποχή μας, αρκεί να έχουν τη δύναμη να μένουν θρύλοι! Θυμάστε τον θρύλο του Κυναίγειρου, του γιου του Ευφορίωνος και αδελφού του Αισχύλου, του γενναίου εκείνου Μαραθωνομάχου, που καταδιώκοντας τους Πέρσες μέχρι την παραλία, όπου προσπαθούσαν στη σύγχυση να επιβιβασθούν στα πλοία για να φύγουν, δοκίμασε μέσα στην αντάρα της μάχης να συγκρατήσει μια τριήρη με το χέρι. Ενας Πέρσης στρατιώτης του έκοψε το χέρι με το ξίφος του. Αυτή είναι η ιστορική καταγραφή. Η λαϊκή φαντασία όμως πήρε αμπάριζα και συμπλήρωσε: Οταν του έκοψαν το ένα χέρι ο Κυναίγειρος επιχείρησε να συγκρατήσει το περσικό πλοίο με το άλλο χέρι, κι όταν του έκοψαν κι αυτό το χέρι, άρπαξε την τριήρη με τα δόντια!!! Οι ψύχραιμοι πιστεύουν την ιστορία. Ο λαός πιστεύει τον θρύλο. Κι έτσι ο Κυναίγειρος διασώθηκε χάρη στον θρύλο.

• Αυτά, για να τιμήσω την σημερινή επέτειο.