ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΡΞΙΣΜΟ;

ΔΕΝ ΞΕΡΩ μετά τα όσα έχουν επισυμβεί στον κόσμο μας αν «ο μαρξισμός θα παραμένει το κύριο σώμα της ουμανιστικής παράδοσης της ανθρωπότητας», όπως μου είχε κάποτε απαντήσει ο Μιχάλης Ράπτης σε μια έρευνα [τον Μάιο του 1993] που είχα κάνει με το  ερώτημα «Τι γίνεται επιτέλους με τον μαρξισμό;». Το ξαναθυμήθηκα γιατί έπεσα σε μια ενδιαφέρουσα εικόνα του Μαρξ, ενός ανθρώπου που ταλαιπώρησε για δεκαετίες την ανθρωπότητα και αναρωτιέμαι εάν θα συνεχίσει να την απασχολεί με τις θεωρίες του και στο μέλλον. 

Ο Ράπτης,  ανάμεσα στ’ άλλα, μου είχε πει ότι η μαρξιστική θεωρία δεν «ελέγχει» την Ιστορία, αλλά προβλέπει, εξηγεί τα μαζικά φαινόμενα και προτρέπει τους ανθρώπους ν’ αντισταθούν, αποφεύγοντας την έτσι κι αλλιώς μοιραία πορεία του καπιταλισμού διατηρούμενου προς γενικευμένη βαρβαρότητα.

Το ζήτημα είναι ότι και τώρα πολλοί ταυτίζουν τον μαρξισμό με ό,τι επιχειρήθηκε να υλοποιηθεί στην άλλοτε Σοβιετική Ένωση. Εκεί δηλαδή, που για να μπορέσει να επιβιώσει – και με την επιβίωση εννοώ την πρακτική εφαρμογή της θεωρίας – έγινε λενινισμός και στη συνέχεια ο λενινισμός υποχώρησε στον σταλινισμό κ.λπ. Και στην Κίνα μεταμορφώθηκε σε μαοϊσμό… Ο μαρξισμός φυσικά και δεν ήταν ποτέ πολιτικό σύστημα.

Ο μαρξισμός παραμένει το πληρέστερο, αποτελεσματικότερο θεωρητικό γνωσεολογικό εργαλείο για το μαζικό κοινωνικό γίγνεσθαι και επομένως την μαζική κοινωνική δράση. Όσοι τον απορρίψουν άκριτα, θα πελαγοδρομούν στη σύγχυση, ενώ επιβάλλεται ασφαλώς ένα νέο «κεφάλαιο» για το πώς λειτουργεί σήμερα ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός, και η αναζήτηση και η ανεύρεση ενός νέου κοινωνικο-πολιτικού υποκειμένου ικανού να συνεχίσει την πάλη για την ριζική αλλαγή ενός προϊστορικού και βάρβαρου κόσμου βυθισμένου σε παρακμή ιστορικής διάρκειας.

Κι εδώ μπορεί να πει κανείς ότι η θεωρία ποτέ δεν έφταιξε αλλά οι άνθρωποι που επιχείρησαν να την ερμηνεύσουν. Ωστόσο, θα έλεγα ότι κανείς δεν ξέρει και δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι ο καλπασμός της ιστορίας έχει αφήσει πίσω του τον μαρξισμό. Και το περίεργο είναι ότι σήμερα δεν βλέπω κάποιους διανοούμενους να τολμούν να μιλήσουν με παρρησία γι’  αυτό.  Έχω την αίσθηση ότι πάσχουμε από ατροφία της φιλοσοφικής αλλά και της πολιτικής σκέψης.

............................

https://www.timesnews.gr/%CF%84%CE%B9-%CE%B3%CE%AF%CE%BD%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%BE%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C/