«Στην ιεραρχία του ΚΚΕ «ανέβαιναν» οι τυφλοί και τα πτώματα»

Η επιστολή με την οποία η Ελλη Παππά συνόδευσε τη δεύτερη κατάθεσή της στο Μπενάκη με ημερομηνία 27 Δεκεμβρίου 1995

«Οποιος ενδιαφερθεί να διαβάσει αυτό το κείμενο δεν πρέπει να πιστεύει πως θα βρει μιαν αυτοβιογραφία. Αναμφισβήτητα όσα γράφω με αφορούν, αφορούν τη ζωή μου και τις εμπειρίες μου, αλλά περιορίζομαι αυστηρά (όσο μπορούσα και όσο μπόρεσα) σε μια κατηγορία εμπειριών: σε όσες αφορούσαν τη θέση μου στο ΚΚΕ και τις περιπέτειες της αμοιβαίας σχέσης μας.

Δεν ήταν εύκολο να είσαι μέλος του ΚΚΕ στα χρόνια του σταλινισμού - εκτός κι αν επιδίωξή σου ήταν "να ανέβεις" στην κομματική ιεραρχία. Προϋποθέσεις αυτής της ανόδου ήταν, πρώτον, να έχεις αυτή τη φιλοδοξία, δεύτερον, να κλείνεις τα μάτια και τα αυτιά σε όσα στραβά ή απαράδεκτα ή και ύποπτα διαπίστωνες. Με άλλα λόγια, να συμπεριφέρεσαι σύμφωνα με το ιησουιτικό δόγμα που θύμισε ο Μαρξ, το perinde ac cadaver, αντιδράς όσο και όπως αντιδρά ένα πτώμα σε όσα έβλεπες αν δεν ήσουν εκ κατασκευής τυφλός.

Δεν ήμουν εκ κατασκευής τυφλή, κι αυτό μ' έκανε από πολύ νωρίς να διαπιστώνω πράξεις, παραλείψεις, καταστάσεις, που δεν συμφωνούσαν με την αντίληψή μου για το κομμουνιστικό κίνημα και για το Κόμμα που αναλάμβανε να αναπτύξει αυτό το κίνημα και να το οδηγήσει στη νίκη. Αυτή ήταν η πρώτη ατυχία μου. Η δεύτερη ήταν ότι κάθε φορά που διαπίστωνα κάτι στραβό κι ανάποδο βρισκόμουν σε σύγκρουση με το γενικότερο πνεύμα του Κόμματος, μ' αυτό που συνοπτικά άκουγε στο γενικότατο όρο "κομματικότητα". Μεταφερόμενη στο χώρο του συγκεκριμένου, η "κομματικότητα" δεν σήμαινε παρά την υποταγή "στη γραμμή του Κόμματος", δηλαδή στη γραμμή της καθοδήγησης.

Ηταν πολύ δύσκολο να προσπαθείς να συμβιβάσεις με την "κομματικότητα" τις αντιδράσεις σου για πράγματα -και πρόσωπα- με τα οποία δεν συμφωνούσες. Η λύση ήταν να αποδίδεις σε "αδυναμίες προσώπων" τα στραβά και, κατά τα άλλα, να προσπαθείς να τηρείς πιστά τη "γραμμή" - όσο πιο νέος είσαι τόσο και μεγαλύτερη είναι η ταπεινοφροσύνη με την οποία δέχεσαι ότι δεν είναι δυνατόν να βλέπεις εσύ πράγματα που δεν τα βλέπει η καθοδήγηση. Περιμένεις λοιπόν να ενεργήσει δεόντως και εν καιρώ η καθοδήγηση.

Οσο ωριμάζεις, αρχίζεις να πιστεύεις πως η παρέμβασή σου για πράγματα και καταστάσεις που γνωρίζεις καλά -και από πρώτο χέρι- μπορούν να βοηθήσουν το Κόμμα να αποφύγει τις κακές -έως και ολέθριες- συνέπειες που μπορεί να έχει η κακή του πληροφόρηση, πράγμα όχι σπάνιο και μάλιστα σε συνθήκες παρανομίας και διωγμών. Εκεί αρχίζει η σύγκρουση που εσύ, μέσα στην καλή σου πίστη και στο ότι ενέργησες στα πλαίσια του καταστατικού, δεν μπορούσες να προβλέψεις.

Από κει και πέρα αντιμετωπίζεις ποινές, αντιπαλότητες, εχθρότητες, ακόμη και εμπάθειες και μίση που διαρκούν χρόνια, δεν σβήνουν ούτε όταν οι προειδοποιήσεις σου δικαιώθηκαν και έχουν αρθεί οι "ποινικές" σου διώξεις, ούτε όταν οι σταλινικές μέθοδες έχουν καταδικαστεί και το Κόμμα δέχτηκε την ανάγκη των "ανανεώσεων" - όπως έγινε στη χρουτσοφική περίοδο και στην περίοδο της επανενοποίησης της Αριστεράς, στο τέλος της δεκαετίας του '80.

Σ' αυτές τις εμπειρίες μου στάθηκα, αυτές προσπάθησα να δώσω στο κείμενό μου, που καταθέτω στο Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη με την ελπίδα πως σε κάτι μπορεί να χρησιμεύσει. Η αλλαγή μεθόδων λειτουργίας, λήψης και εφαρμογής των αποφάσεων, ο σεβασμός στους αγωνιστές είναι πλέον στοιχειώδεις ανάγκες για την Αριστερά του τόπου μας, ύστερα κι από τις σκληρές εμπειρίες της κατάρρευσης του "υπαρκτού σοσιαλισμού". Το ζήτημα είναι αν αυτές οι ανάγκες -ή οι ιστορικές αναγκαιότητες- έχουν γίνει κοινή συνείδηση σε όλα τα κομμάτια της Αριστεράς, ιδιαίτερα του κομμουνιστικού κινήματος.

Αυτός είναι και ο λόγος που με παρακίνησε να καταθέσω τις δικές μου μαρτυρίες (για να μην πω και τα μαρτύρια) για όσα (πάντως, όχι όλα) είδα, γνώρισα, έπαθα μέσα στο κίνημα στο οποίο αφιερώσαμε τη ζωή μας - χωρίς ανταλλάγματα και "εξαργυρώσεις".

Ε.Π.

Αθήνα, 27/12/1995»