ΚΚΕ: ΕΠΕΡΩΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Είναι μια συγκροτημένη Επερώτηση (που τη βρήκα στον σημερινό "Ριζοσπάστη") και ασχέτως εάν διαφωνώ σε ορισμένα σημεία, θεωρώ ότι έχουν κάνει καλή δουλειά, αυτή δηλαδή που λείπει από το ΠΑΣΟΚ, όπου κοιμούνται με τα τσαρούχια. Περιμένω με αγωνία εάν, πότε και πώς θ' απαντήσει ο καθ' ύλην αρμόδιος υπουργός, ο Μιχάλης Λιάπης!

ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ΚΚΕ

Επερώτηση για τον Πολιτισμό και τις Τέχνες

Ο Πολιτισμός και οι Τέχνες είναι το θέμα της Επερώτησης που κατέθεσε χτες στη Βουλή για τον υπουργό Πολιτισμού σύσσωμη η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ, με επικεφαλής την ΓΓ της ΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα.

Στην Επερώτηση περιγράφεται η τραγική κατάσταση που επικρατεί στον τομέα του Πολιτισμού και τα αδιέξοδα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι οι καλλιτέχνες, αλλά και η υποβάθμιση συνολικά της Καλλιτεχνικής Παιδείας και της Αισθητικής Αγωγής, ως συνέπεια των ακολουθούμενων πολιτικών εδώ και χρόνια.

Το κείμενο της Επερώτησης έχει ως εξής:

«Η κάθε κυβέρνηση έχει καθήκον απέναντι στην ιστορία, για το μέλλον αυτού του τόπου, να διαμορφώσει τους όρους ανάπτυξης μιας πολιτιστικής πολιτικής που θα έχει στόχο την άνθηση του Πολιτισμού, την ανάπτυξη των Τεχνών και την κάλυψη των πολιτιστικών αναγκών της κοινωνίας, των εργαζομένων, διαμορφώνοντας το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο για αυτή την ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει τη δημιουργία προϋποθέσεων για ανεμπόδιστη καλλιτεχνική δημιουργία, ανεμπόδιστη στην παραγωγή της, ανεμπόδιστη στη διακίνησή της, ανεμπόδιστη στην επαφή της με το λαό.

Στον τομέα του Πολιτισμού είναι τεράστια η ευθύνη του κράτους. Και αυτό γιατί τόσο η πολιτιστική κληρονομιά όσο και η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και η διήθησή της μέσα στην κοινωνία είναι συστατικά στοιχεία της οντότητας του λαού μας, της πολιτιστικής του ταυτότητας, της ιστορικής του μνήμης, της ιστορικής και πολιτιστικής του εξέλιξης. Δε μας βρίσκει σύμφωνους η χρησιμοποίηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας και των πολιτιστικών δράσεων ως "καταναλωτικών προϊόντων", θεωρούμε μονοδιάστατη, αδόκιμη και επικίνδυνη τη σύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας με την τουριστική "ανάπτυξη" όπως την εννοεί και την εφαρμόζει το μεγάλο κεφαλαίο. Η πρόσδεση της χώρας μας στο άρμα της ΕΕ, η υπαγωγή της στην οικονομία της αγοράς, αυτή η διαπλοκή των Τεχνών και του Πολιτισμού με το μεγάλο κεφάλαιο είναι ξένη προς τις πραγματικές λαϊκές ανάγκες για την ουσιαστική επαφή του λαού μας με τα αγαθά της Τέχνης και του Πολιτισμού. Ταυτόχρονα, με γνώμονα το κέρδος, στρεβλώνει το αισθητικό κριτήριο του λαού, αλλοιώνει την πολιτιστική του ταυτότητα, χειραγωγεί συνειδήσεις, επιβάλλει "αξίες" και πρότυπα ζωής, μέσα από την υποκουλτούρα που κυριαρχεί στα ΜΜΕ, στην καπιταλιστική πολιτιστική βιομηχανία. Η κατάσταση στον τομέα των τεχνών και της πολιτιστικής κληρονομιάς, η εμπορευματοποίηση των πολιτιστικών αγαθών, έχει αρνητικές συνέπειες για τα ίδια τα πολιτιστικά μνημεία, για την πολιτιστική μας κληρονομιά, για την ίδια τη σύγχρονη τέχνη και τους ανθρώπους της, για το σύνολο του λαού μας.

Και για αυτή την κατάσταση, είναι τεράστιες και διαχρονικές οι ευθύνες της σημερινής και όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων, της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.

Η γλώσσα μας έχει δεχτεί και δέχεται αλλεπάλληλα χτυπήματα, όπως και η συλλογική συνείδηση των εργαζομένων, της κοινωνίας, μέσα από το περιεχόμενο της Παιδείας, των σχολικών βιβλίων, μέσα από τα σχολικά προγράμματα, τις επιλεκτικές επιχορηγήσεις της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, τη διαχείριση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης από το μεγάλο κεφάλαιο. Οι κατευθύνσεις της ΕΕ στοχεύουν στην ενίσχυση της καπιταλιστικής πολιτιστικής βιομηχανίας, με την πολιτιστική ισοπέδωση των λαών της Ευρώπης, για την ενίσχυση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, την ενίσχυση της διείσδυσης των μεγάλων οικονομικών επιχειρήσεων στο χώρο παραγωγής Πολιτισμού.

Την ίδια στιγμή οι κυβερνήσεις με την πολιτική τους απαξιώνουν τους συλλογικούς φορείς των καλλιτεχνών και δημιουργών, καθώς και το μαζικό πολιτιστικό κίνημα, τους εργατικούς πολιτιστικούς φορείς, κάθε συλλογική πολιτιστική δράση στους χώρους εργασίας και στις γειτονιές.

Για την οικονομική πολιτική στο χώρο του Πολιτισμού

Το ΚΚΕ παλεύει το 2% του κρατικού προϋπολογισμού να διατίθεται για τον Πολιτισμό. Δεν είναι μόνο το ποσό των κρατικών δαπανών, αυτό το εξευτελιστικό ποσοστό που διατίθεται σήμερα για τον Πολιτισμό, ποσοστό που οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις κρατούν στο 0,56% του τακτικού προϋπολογισμού... Είναι το προς ποια κατεύθυνση δίνεται αυτό, ποιοι ωφελούνται από αυτό και με ποια διαδικασία. Ο προϋπολογισμός και στο χώρο της Τέχνης, του Πολιτισμού, όπως και συνολικότερα, εισπράττει από τους εργαζόμενους και αναδιανέμει στους μεγαλοεπιχειρηματίες.

• Ουδέποτε το υπ. Πολιτισμού έχει εφαρμόσει το νόμο για την είσπραξη από τα ιδιωτικά κανάλια του 1,5% υπέρ του κινηματογράφου και το νόμο για την είσπραξη του 1% για την τοποθέτηση εικαστικών έργων στα δημόσια κτίρια.
• Ο κινηματογράφος υποχρηματοδοτείται, ενώ το Διεθνές πλέον Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης ξόδεψε σε γιορτές και πανηγύρια ποσό εξαπλάσιο αυτού που διατίθεται για την ενίσχυση της ντόπιας κινηματογραφίας. Δε λειτουργεί το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο του Κινηματογράφου όπου εκπροσωπούνται οι φορείς και μεταφέρονται τα ζητήματα του χώρου.
• Κρατικοί φορείς παραγωγής της Τέχνης φυτοζωούν (ΚΟΒΕ, Κρατικές Ορχήστρες κλπ.) και το υπουργείο Πολιτισμού εναποθέτει τις υποχρεώσεις του στους χορηγούς με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
• Τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα έχουν υποβαθμιστεί στο πολιτιστικό τους έργο ως θεσμός, το κράτος δεν τηρεί τις προγραμματικές του συμβάσεις, ενώ επιχορηγούνται μόνο με το 1/5 του ποσού που προβλέπεται για τα δύο Μέγαρα που είναι ιδιωτικά.
• Αναστάτωση επικρατεί στο χώρο του "ελεύθερου θεάτρου" με τις επιχορηγήσεις να εξαγγέλλονται από το υπουργείο Πολιτισμού χωρίς να δίδονται.
• Η "στέγη" των εικαστικών καλλιτεχνών παραμένει χρόνια ημιτελής, με ευθύνη αποκλειστικά του υπουργείου Πολιτισμού (που χειρίζεται τη διαδικασία και διασπαθίζει για πολλοστή φορά το δημόσιο χρήμα σε μελέτες που δεν υλοποιούνται επί 26 ολόκληρα χρόνια και σε ενοίκια) το οποίο δε διαθέτει τα αναγκαία ποσά για την άμεση και πλήρη αποκατάσταση και λειτουργία του κτιρίου.
• Υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις για μόνιμο επιστημονικό προσωπικό σε αρχαιολόγους, συντηρητές και αρχαιοφύλακες. Με το καθεστώς των συμβασιούχων οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε διαρκή ομηρία, ενώ οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού υπολειτουργούν, με συνέπεια η πολιτιστική μας κληρονομιά να παραμένει απροστάτευτη, αφύλακτη.
• Το υπουργείο Πολιτισμού στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, που έχει υποχρέωση τη χρηματοδότησή τους (όπως το ΕΕΤΕ των 5.000 μελών εικαστικών καλλιτεχνών), χρηματοδοτεί μόνο το 50% των ανελαστικών τους δαπανών, υποχρεώνοντάς τα στη χρεοκοπία, έχοντας στόχο να τα ωθήσει στην ιδιωτικοποίηση, την ίδια στιγμή που χορηγεί πολλαπλάσια ποσά σε ιδιώτες επιχειρηματίες.

Για τις συνθήκες δουλειάς των καλλιτεχνών

Οι περισσότεροι καλλιτέχνες εργάζονται σε καθεστώς γαλέρας με βασικό χαρακτηριστικό την εκτεταμένη ανεργία. Η "μαύρη" εργασία πρυτανεύει. Οι καλλιτέχνες στα θέατρα, στα κανάλια και τις μουσικές σκηνές αναγκάζονται να εργάζονται πλέον χωρίς ασφάλιση, ενώ και όταν συνάπτουν συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας, δύσκολα θεμελιώνουν πλέον συνταξιοδοτικό δικαίωμα λόγω της ανεργίας, της ετεροαπασχόλησης, των ελαστικών σχέσεων εργασίας που κυριαρχούν και στον καλλιτεχνικό χώρο στη σχέση των καλλιτεχνών και με το Δημόσιο, με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και με τη Δημόσια Εκπαίδευση, με τους ιδιώτες, με τα Ωδεία, τις Θεατρικές Σχολές, τις Σχολές Τέχνης κλπ.

Οι τελευταίες αλλαγές στο Ασφαλιστικό επιδεινώνουν την κατάσταση, ενώ με την αύξηση των απαιτούμενων ενσήμων που ψηφίστηκε για την κάλυψη του τομέα της Υγείας, δε θα βγάζουν πλέον ούτε βιβλιάριο υγείας.

Ηδη από το νόμο Ρέππα έχουν ανέβει τα όρια ηλικίας σε κλάδους όπως οι χορευτές, τραγουδιστές, μουσικοί πνευστών οργάνων κλπ. που εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να εργάζονται σε μεγάλη ηλικία. Οι νέες κατευθύνσεις στο Ασφαλιστικό επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο το τοπίο, με τρομακτικά αποτελέσματα γι' αυτούς τους κλάδους.

Οι δημιουργοί (εικαστικοί καλλιτέχνες, ζωγράφοι, γλύπτες, μουσουργοί, μουσικοσυνθέτες, σκηνογράφοι, χορογράφοι, συγγραφείς, ποιητές κ.λπ.) παραμένουν για το καλλιτεχνικό τους έργο ανασφάλιστοι, παρά τις προτάσεις του κινήματος των καλλιτεχνών να υπάρξει ένα σύστημα ασφάλισης στο οποίο να μετέχει και το κράτος και όσοι κερδίζουν από τη διακίνηση της Τέχνης. Την ίδια στιγμή οι λεγόμενες "τιμητικές συντάξεις" στην ουσία καταργήθηκαν και ο χώρος μένει συνταξιοδοτικά ακάλυπτος.

Πρόσφατα οι ανασφάλιστοι καλλιτέχνες - δημιουργοί έχασαν κι αυτό το ελάχιστο δικαίωμα των ανασφάλιστων στη νοσοκομειακή και μόνο περίθαλψη, δικαίωμα που είχαν συνεχώς από το 1985. Το υπουργείο Υγείας έθεσε όρο για να τους χορηγεί αυτό το βιβλιάριο το να είναι άποροι, "να τελούν σε κατάσταση ένδειας", δηλαδή τα έσοδά τους να μην ξεπερνούν τα 6.000 ευρώ το χρόνο. Ετσι οι ανασφάλιστοι δημιουργοί μένουν ακάλυπτοι ολοκληρωτικά απέναντι σε όλα τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν, χωρίς η Πολιτεία να έχει δρομολογήσει οποιαδήποτε λύση για το Ασφαλιστικό τους, γεγονός που συνιστά εγκληματική ενέργεια.

Για την Καλλιτεχνική Παιδεία και την Αισθητική Αγωγή

Τόσο η Καλλιτεχνική Παιδεία όσο και συνολικότερα η Αισθητική Αγωγή έχουν υποβαθμιστεί τα τελευταία δέκα χρόνια μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα και ωθούνται στην "ευέλικτη ζώνη".

Η Καλλιτεχνική Παιδεία και η Αισθητική Αγωγή είναι αναγκαίες για τον κάθε μαθητή, ανεξάρτητα από την όποια επαγγελματική του επιλογή για το μέλλον, γιατί η επαφή του μαθητή με την ίδια την καλλιτεχνική πράξη συμβάλλει στην ανάπτυξη της "αισθητής" νόησης, στην ολόπλευρη ανάπτυξη της συνείδησης και της προσωπικότητας του κάθε αυριανού πολίτη, στην καλλιέργεια της δημιουργικότητας και της κριτικής σκέψης.

Η άποψη του ΚΚΕ είναι ότι η Καλλιτεχνική Παιδεία θα πρέπει να διαπερνά όλο το κορμό της εκπαίδευσης και να αποτελεί συστατικό στοιχείο της, όπως και η σωματική αγωγή. Από την άλλη, για τα παιδιά που ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν καλλιτεχνικές σπουδές, ελάχιστα τμήματα λειτουργούν σε ανώτατο επίπεδο. Στα νέα τμήματα που ιδρύονται στα ΑΕΙ, προτεραιότητα δόθηκε στις θεωρητικές σπουδές για την Τέχνη. Στο χώρο του Θεάτρου, της Μουσικής, του Κινηματογράφου υπάρχουν εκατοντάδες σχολές ανά τομέα Τέχνης (θέατρο, χορός, μουσική), όπου φοιτούν χιλιάδες νέοι, που δεν υπάγονται στο υπουργείο Παιδείας αλλά στο υπουργείο Πολιτισμού. Το χώρο τους λυμαίνεται το ιδιωτικό κεφάλαιο. Χαρακτηριστική η περίπτωση του οπτικοακουστικού τομέα, όπου τα ιδιωτικά κανάλια έχουν σχολές τεχνικών τηλεόρασης τους οποίους χρησιμοποιούν παράλληλα σε παραγωγές των σταθμών εξασφαλίζοντας έτσι φθηνούς εργάτες.

Για τη διαπλοκή του κράτους με το μεγάλο επιχειρηματικό κεφάλαιο

Το κράτος δίνει "γην και ύδωρ" στους μεγαλοεπιχειρηματίες που δρουν και στο χώρο της Τέχνης και του Πολιτισμού: Καθορίζουν και παράγουν αισθητικές αξίες και ιδεολογία, χειραγωγούν και κατευθύνουν την Τέχνη. Ετσι μετά το Ιδρυμα Λαμπράκη, το Ιδρυμα Νιάρχου, το Ιδρυμα Γουλανδρή και πολλά άλλα "ευαγή" ιδρύματα εμφανίζονται ως μαικήνες στο χώρο της Τέχνης. Το κράτος τούς δίνει δημόσια γη, δημόσιο χρήμα και τους παραχωρεί ολόκληρους τομείς της διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, έχοντας εξελιχθεί σε ένα μηχανισμό διευκόλυνσης της παρέμβασης των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, του κεφαλαίου, παρέμβασης όχι μόνο στη διακίνηση της Τέχνης και στην κερδοσκοπία μέσα απ' αυτή, αλλά και στη διαμόρφωση της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής.

Ο μεγάλος χαμένος από την εμπορευματοποίηση του Πολιτισμού, από την εμπορευματοποίηση της Παιδείας και της Τέχνης είναι ο ίδιος ο λαός, γιατί δεν μπορεί ούτε ο ίδιος να εκφραστεί καλλιτεχνικά και να δημιουργήσει, ούτε να τον εκφράσει ελεύθερα η Τέχνη μέσα σε συνθήκες παντοδυναμίας της "αγοράς", που κατευθύνει, διαστρεβλώνει κριτήρια, εκπορνεύει, καταστρέφει αξίες, χειραγωγεί συνειδήσεις.

Ερωτάται η κυβέρνηση:

1. Τι μέτρα θα πάρει για την ανάπτυξη της Καλλιτεχνικής Παιδείας και της Αισθητικής Αγωγής σε όλες τις τάξεις της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και για το διορισμό μόνιμων εκπαιδευτικών στα σχολεία.

2. Σήμερα οι πολιτιστικοί σύλλογοι, οι μαζικοί πολιτιστικοί φορείς μαραζώνουν οικονομικά. Τι προτίθεται να κάνει η κυβέρνηση για την ενίσχυσή τους.

3. Τι μέτρα θα πάρει για την οικονομική στήριξη των συλλογικών φορέων των καλλιτεχνών. Γιατί τους αγνοεί σε όλα τα ζητήματα που αφορούν τον Πολιτισμό, γιατί προωθεί ρυθμίσεις ερήμην τους.

4. Τι μέτρα θα πάρει για τη διάθεση του 1,5% υπέρ του κινηματογράφου από τα ιδιωτικά κανάλια και για την είσπραξη του 1% για τη δημιουργία και τοποθέτηση εικαστικών έργων στα δημόσια κτίρια.

5. Τι μέτρα θα πάρει για τη στήριξη των νέων καλλιτεχνών και της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ενάντια στην ανεργία και την ετεροαπασχόληση των καλλιτεχνών (υποδομές, δημόσιες σκηνές και πολιτιστικές αίθουσες, κρατικά βραβεία, διενέργεια ανοιχτών δημόσιων καλλιτεχνικών διαγωνισμών για τα δημόσια καλλιτεχνικά έργα και τις κρατικές εκπροσωπήσεις, για την εκπροσώπηση συλλογικά των καλλιτεχνών στις κρίσεις και τη διαφάνεια στις επιλογές, κατοχύρωση επαγγελματικής στέγης κλπ.) ώστε να μη λυμαίνεται το χώρο το ιδιωτικό κεφάλαιο.

6. Ποια μέτρα θα πάρει για την ασφάλιση των ανασφάλιστων καλλιτεχνικών κλάδων, των κλάδων των δημιουργών, όπως οι εικαστικοί καλλιτέχνες (ζωγράφοι, γλύπτες, χαράκτες, σκηνογράφοι, αγιογράφοι, εικονογράφοι κλπ.), οι μουσουργοί, οι μουσικοσυνθέτες, οι χορογράφοι, οι συγγραφείς, οι ποιητές, οι θεατρικοί συγγραφείς κλπ.

7. Αν θα προχωρήσει στην έκδοση Υπουργικής Απόφασης για την κατοχύρωση (προσωρινά - έως την καθολική λύση του Ασφαλιστικού) της χορήγησης "βιβλιαρίου ανασφάλιστου", όπως ίσχυε από το 1985, στους ανασφάλιστους καλλιτέχνες -δημιουργούς, που σήμερα είναι για την υγεία παντελώς ακάλυπτοι μετά τις τελευταίες αποφάσεις του υπουργείου Υγείας για τα σχετικά βιβλιάρια.

8. Αν θα προχωρήσει στη μονιμοποίηση των συμβασιούχων του ΥΠΠΟ, αρχαιολόγων, συντηρητών και αρχαιοφυλάκων, που καλύπτουν μόνιμες στην πραγματικότητα ανάγκες του υπουργείου.

9. Τι προτίθεται να κάνει με τα Κέντρα του "Δικτύου Πόλεων" του υπουργείου Πολιτισμού και με τα "Δίκτυα Καλλιτεχνικών Εργαστηρίων" του ΥΠΠΟ στους δήμους. Αν το υπουργείο Πολιτισμού προτίθεται να υλοποιήσει τις προγραμματικές του συμβάσεις και να δώσει τα χρήματα που χρωστάει, καθώς και να πληρωθούν και οι εργαζόμενοι σε αυτά, που παραμένουν σε πολλά απλήρωτοι εδώ και πολλούς μήνες.